’lim, fan va innovatsiyalar

Ular tirik hujayralar tomonidan hosil qilingan kam ixtisoslashgan to'qima - parenximatoz to'qimalardan kelib chiqadigan fundamental to'qimalarning eng ko'p tarqalgan hujayralari. Ushbu hujayralar murakkab fiziologiyaga ega, vakuolalarga ega va ularning asosiy devorlari ingichka, ammo kamdan-kam hollarda ular qalinlashishi mumkin.
1.2. Assimilyatsiya
Bundan tashqari, bu hujayralar mitoz bilan bo'linib, etuk bo'lgandan keyin tirik qoladi. Ular o'simlikdagi joylashishiga va ularning ishlashiga bog'liq bo'lgan turli xil shakllarga ega; Ushbu shakllar nomukammal sferik, stellat, ko'p qirrali va hatto tarvaqaylab ketgan bo'lishi mumkin.
Ular hujayraning tepalarida yoki burchaklarida havo bilan to'ldirilgan bo'shliqlarni taqdim etadilar. Ularda odatda xloroplastlar mavjud emas (ba'zi istisnolardan tashqari), ammo ularda leykoplastlar mavjud. Uning vakuolalarida taninlar, kristallar va boshqa birikmalar saqlanadi.

Hujayra turlari

Xlorofil

Ko'p xloroplastlarni taqdim etadigan va hujayralararo bo'shliqlar bilan ajralib turadigan yuzaga perpendikulyar bo'lgan silindrsimon hujayralar. Ular o'simlikning yashil maydonlarida, epidermis ostida joylashgan.
Hujayralar ikki xil xlorofill to'qimasini hosil qiladi; bargda soya ko'proq bo'lgan joyda joylashgan lagun yoki shimgichni to'qima va quyosh nuri ko'proq ta'sir qiladigan joyda joylashgan palisad to'qimasi.
Bookers
Assimilyatsiya (lot. assimililio – birikish, o‘zlashtirish, o‘xshatish) – (biol.da) tirik organizmlar uchun xos bo‘lgan moddalar almashinuvining bir tomoni, tashqi muhitdan olinadigan moddalardan organizm uchun zarur mu-rakkab moddalar hosil bo‘lishi. A. – ti-riklikning eng asosiy xususiyatlaridan biridir. A. jarayonida organizmning o‘sishi, rivojlanishi va yangilanishida energiya manbai sifatida foydalanila-digan moddalar to‘planishi ta’minla-nadi. Termodinamika nuqtai nazaridan organizmlar ochiq sistema bo‘lib, ularga tashqi muhitdan energiya kelib turadi. Tirik organizmlar uchun quyosh nuri dast-labki energiya manbai hisoblanadi. Yer yuzida uchraydigan barcha tirik organizmlar energiya manbalaridan foydalanish xususiyatlariga ko‘ra avtotrof va gete-rotrof guruhgaajratiladi. Faqat avto-troflar (yashil o‘simliklar) quyoshning energiyasidan fotosintez jarayonida or-ganik moddalar (uglevodlar, oqsillar, yog‘lar) sintez qilishi mumkin. Xemosin-tezlovchi mikroorganizmlardan tashqari barcha organizmlar (geterotroflar) tay-yor organik moddalarni A. qiladi, ya’ni ulardan energiya manbai yoki qurilish materiali sifatida foydalanadi. A. jarayonida geterotroflar organizmida oqsillar dastlab aminokislotalargacha parchalanadi, ya’ni biologik individu-allik xususiyatini yo‘qotadi, so‘ngra har bir organizmning o‘zi uchun xos bo‘lgan oqsillar sintezlanadi. Tirik organizmda uni tash-kil etuvchi qismlarning yan-gilanishi parchalanish (dissimilyatsiya) va sintezlanish (A.) tufayli to‘xtovsiz davom etadi. Mas, katta yoshdagi odam organizmida oqsillar taxminan 2,5 yil da-vomida to‘liq almashinadi. A.ning institutensivligi va bu jarayonning dissimi-lyatsiyaga nisbati organizmlar turi hamda yoshiga bog‘liq. A. organizmlar o‘sayotgan davrda, ya’ni yosh hayvonlar organizmida, o‘simliklarning butun hayoti davomida jadal kechadi. A. anabolizm jarayoniga o‘xshash, lekin undan oziqning iste’mol qilinishi va organizmda oziq moddalarning to‘planishi, ya’ni hujayradan tashqarida boradigan jarayonlarni ham o‘z ichiga olishi bilan farq qiladi.
Xloroplastlarsiz hujayralar ildizpoyalarda, havo pog'onalarida va kartoshka, lavlagi va sabzi kabi ildizlarda juda ko'p. Ular urug'larda, mevali xamirlarda va shakar qamishining poyasida ham kuzatilgan.