Lipidlər • Həmcins olmayan,qeyri-polyar üzvi həlledicilərdə xloform, aseton, efir və s maddələrdə həll olan, orqanizmdə bir çox funksiyaları həyata keçirən üzvi maddələrdir
Yüklə 1,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Bioloji membranın quruluşu
Qliserofosfolipidlər • Fosfatid turşusu ilə azot əsaslarının birləşmə məhsullarıdır. Təbii qliserofosfolipidlərin molekul strukturunda qliserin qalıgının birinci karbon atomu doymuş, ikinci karbon atomu isə doymamış piy turşusu ilə rabitəli olur. Fosfatidilxolin 2 hidrofob hissə Hidrofil başlıg Fosfatid turşusu ilə xolinin mürəkkəb efirləridir.
Xolin fizioloji aktiv maddədir. Ilk dəfə yumurta sarısında (yunanca «lekithos») aşkar edildiyinə
görə onlara lesitinlər deyilir. Fosfatidiletanolaminlər • Fosfatid turşusu ilə kolaminin efirləşmə məhsuludur. Ilk dəfə baş beyində
tapıldıgına görə onlara kefalinlər də deyilir
Fosfatidilserinlər • Fosfatid turşusunun serinlə birləşməsidir. Ilk dəfə qaramalın baş beynində aşkar edilimişdir. Orqanizmdə serin dekarboksilləşərək etanolaminə, o da metilləşərək xolinə çevrilə bilir, yəni fosfatidilserinlər həm fosfatidiletanolaminlərin, həm də fosfatidilxolinlərin sintezinə cəlb edilə bilər fosfatidilserin fosfatidiletanolamin fosfatidilxolin Fosfatidilinozitlər • Fosfatid turşusunun altıatomlu spirt olan inozitlə birləşməsidir. Ilk dəfə vərəm bakteriyalarında tapılmışdır. Sinir liflərinin mielin qişasında daha coxdur
Plazmogenlər • Qlierofosfolipdlərə aid olub qliserinin karbon atomu piy turşusu ilə deyil, aldehid-spirtlə sadə efir vasitəsilə birləşmişdir. Ilk dəfə plazmada tapıldıgı üçün plazmogenlər adlanır. Plazmogen molekulu üçün səciyyəvi cəhət onların tərkibinə daxil olan doymamış spirtin birinci və ikinci karbon atomları arasında ikiqat rabitənin olmasıdır. Azot əsaslarına görə plazmogenlər 3 növü vardır: • Fosfatidaletanolaminlər • Fosfatidalxolinlər • Fosfatidalserinlər Sfinqofosfolipidlər -sfinqomielinlər • Molekul strukturunun tərkibinə daxil olan spirt komponenti sfinqozindir. Sfinqozin tərkibinə 18 karbon atomu daxil olan doymamış, hidroksil qrupuna malik aminspirtdir.onun piy turşuları ilə əmələ gətirdikləri N-asil törəmələri
adlanır. • Sfinqolipidlər sinir toxumasında geniş yayılmışdır. Ona görə onlara sfinqomielinlər deyilir Qlikosfinqolipidlər • Molekul strukturuna sfinqozin və karbohidrat qalıgından təşkil olunmuş mürəkkəb lipidlərdir. Molekul strukturuna karbohidrat qalıqlarının daxil oldugunu nəzərə alsaq, qlikosfinqilipidləri qlikozilseramidlər
də adlandırmaq olar. Onlar baş beyində və sinir toxumasında toplanır. Qlikosfinqolipidlər
• Kimyəvi tərkibinə və monosaxarid qalıgının sayına görə bölünür: • Serebrozidlər - sinir hüceyrələrinin membranlarında (mielin qişada)toplanan seramid-monosaxarid kompleksləridir. • Seramidoliqosaxaridlər - qlikosfinqolipidlərin molekul strukturuna heterooliqosaxaridlər daxil olan formalarıdır. • Qanqliozidlər - molekul strukturunda sial turşusu olub, kimyəvi strukturuna görə seramidoliqosaxaridlərə bənzəyir.
D-qalaktozanın qalıgı Seramid qalıgı Sterinlər Tsiklik triterpen törəməsi hesab etmək olar. Sterinlər və onların mübadılə məhsulları steroidlər adı altında birləşmişdir. Sterodlərin kimyəvi strukturunun asasını tsiklopentanperhidrofenantren (steran) təşkil edir. Steroidlərə aiddir: Yüklə 1,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|