M. F. Ziya yeva, G. X. Ma VL yano va ginekologiya

H ay z funksiyasining buzilishi. 
Y u q o ri in fa n tiliz m d a toMiq 
a m e n o r e y a kuza tilad i, sust in fa n tiliz m d a b irin c h i h a y z q o n i 
h a m is h a k e c h r o q keladi va k o ‘p i n c h a d is m e n o r e y a kuzatiladi. 
K e ta d ig a n q o n m iq d o ri h a m h a r xil: b a ’zila rd a q o n k a m ketsa, 
b o s h q a l a r , a k s i n c h a , k o ‘p q o n y o ‘q o ta d i. Y u q o ri darajali 
in fa n tiliz m d a ayol tugMnaydi, su stro q darajali in fa n tiliz m d a
a y o ln in g b o ‘yida boMishi m u m k in , a m m o b a c h a d o n yetarli 
ta ra q q iy e tm a g a n i u c h u n h o m ila d o r lik k o ‘p i n c h a a b o r t (bola 
ta sh la sh ) b ilan tugaydi.
D a v o si. 
B u t u n o r g a n i z m n i m u s t a h k a m l o v c h i u m u m i y
d a v o kursi oMkaziladi. Yaxshi o v q a tla n is h , jis m o n i y m a s h q la r
bajarish, iqlim o m illari h a m asosiy d a v o c h o r a la rig a kiradi.
Q izlik pardasi va qinning bitib ketishi 
{atresia hym enis
et vaginae).
J i n s i y k a n a l b i r o n q i s m i n i n g b i t i b k e tis h i
61

---

ginatreziya
d e b ataladi. Bitib ketgan q is m n in g joylashuviga q arab 
qizlik p ard asi, q in va b a c h a d o n b o ‘y n i k a n a lin in g bitib qolishi 
tafovut qilinadi.
Jin s iy k an a l rivojlanish n u q s o n la ri yoki o n a q o rn id a g i 
h a y o t v a q tid a r o ‘y b e ra d ig a n yalligManish tufayli bitib ketadi. 
A sosan, bolalik d a v r id a turli y u q u m li kasalliklar (q iz a m iq , 
sk a rla tin a , difteriya, ich te r la m a , tepkili te r la m a , q a y ta lo v c h i 
te r la m a , s o ‘z a k va s h u n g a o ‘x s h a sh la r) bilan o g ‘rish n atijasida 
h a m s h u n d a y o ‘z g a rish la r y u z b e ra d i. Q iz voyaga y e tg a c h , 
t u g ‘u r u q v a q tid a va ta s o d ifa n ja r o h a tla n is h tufayli h a m jin siy
kanal bitib ketishi m u m k in . Bolalik d a v rid a qizlik pardasi va 
q in bitib q o lsa h e c h q a n d a y belgi k u za tilm ay d i. Q iz h a y z k o lra 
b o sh la g a n p a y td a q o r n i n i n g p a stid a o g ‘riq va ta ra n g lik his 
qiladi. H a y z m u d d a tla r i k e lg a n d a , q o r i n n i n g pastki qism i va 
bel o g ‘riydi. B u n g a , k o ‘p i n c h a , k o ‘ngil a y n ish i, b o s h o g ‘rigM, 
b o sh a y lanishi, y u r a k , ,o ‘y n a s h i “ , t e m p e r a t u r a k o ‘tarilishi va 
s h u n g a
0
‘x sh a sh u m u m i y belgilar h a m q o ‘shiladi. B etoblik 
belgilari oy sayin k u c h a y ib , m a ’lu m v a q td a n keyin d o im iy
boMib q o la d i. 
K e y in c h a lik , q o v u q va ich ak fu n k siy a sin in g
buzilish belgilari k u zatiladi ( t e z - t e z z a h a r t a n g qiladi va ich 
q o ta d i). N i h o y a t, b e m o r ayol q o m i s e k in -a s ta k a tta la s h a y o t- 
g a n in i sezadi.
B a c h a d o n b o ‘yni kanali va q in o c h iq boMib, qizlik pardasi 
bitib k etgan boMsa, h a y z q o n i q i n d a yigMlib, qizlik pardasi 
d o ‘p p a y i b c h i q a d i .
Q o n y a n a t o ‘p l a n a b o r ib , q i n n i h a r
t o m o n g a c h o ‘za di va q o n li o ‘s m a g e m a to k o lp o s
(heam ato-
colopos)
pay d o b o Mi shiga sab a b boMadi ( 3 8 - r a s m ,a ) .
Q in k engayib k e tg a n id a n keyin j a r a y o n g a b a c h a d o n h a m
q o ‘shiladi. B a c h a d o n n i n g a w a l b o ‘yni, s o ‘n gra b o ‘shligM k e n ­
gayib, g e m a t o m e t r a
(haem atom etra)
va g e m a to k o lp o s vujudga 
keladi ( 3 8 - r a s m , 
d).
B a c h a d o n b o ‘y n in in g kanali b itib q o lg a n boMsa, g e m a t o ­
m e tr a b irla m c h i ta rtib d a hosil boMishi h a m m u m k in ( 3 8 - r a s m , 
b).
Q in va b a c h a d o n d a g i n a e m a s , F a llo p iy n a y la r id a ( b a c h a ­
d o n n a y la r id a ) h a m q o n t o 'p l a n i b , ayni v a q td a F a llo p iy
n a y la rin in g a m p u l a r (k e n g a y g a n ) q ism lari y o p ish ib q o lad i (3 8 - 
rasm , 
e).
Ichki jin siy a ’z o la r n in g sh u ta riq a c h o ‘zilishi o q i-
b a tid a t o ‘p la n g a n q o n b a ’z a n deyarli b u tu n kichik c h a n o q
b o ‘shligMni egallaydi. 
Bu b o ‘sh liq d a t o ‘p la n g a n q o n q u y u q
y o p is h q o q boMib, jig a rra n g tusga kiradi, q o r a m o y d e k q u y u q
62

---