M. L. Tursunxodjayev Tashkent davlat texnika universiteli

Boshqaruv tizimi
10 dona mahsulot
ishlab chiqarishga
material
10 ta
yarim
tayyor
mahsulot
10 ta
detal
f
-
..... .............. ■>
<
.......
...............Л
Ombor
--------
► 
2 -
sex 
-
-------
►
l-sex
L 
j
V, 
, 
- ■
>
10 dona
mahsulot ishlab
chiqarishga
buyniq. 10 dona
mahsulot
Yig'ish sexi
-V.
Materiallar 
10 ta varimtayyor 
10 ta detalga
va buyurtma 
mahsulotga 
buyurtma
buyurtma
3.4-rasm. Moddiy oqimlarni boshqarishning tortib olish tizimi.
S
О
T
и
V
в
о
z
0
R
1
Korxona 10 dona mahsulot ishlab chiqarishga buyurtma oldi 
deb faraz qilaylik. Bu buyurtmani boshqaruv tizimi yig‘ish sexiga 
jo'natdi. Yig‘ish sexi buyurtmani bajarish uchun 1-sexdan 10 ta 
detal so‘raydi. 0 ‘zining zaxirasidan 10 ta detal berib, 1-sex zaxirani 
to'ldirish maqsadida 2-sexdan 10 ta yarimtayyor mahsulotga 
buyurtma beradi. 2-sex esa 10 ta yarimtayyor mahsulotlarni
43

---

jo'natib, xuddi shu miqdordagi yarimtayyor mahsulotlarni ishlab 
chiqarish uchun xomashyo omboridan materiallarga buyurtma 
beradi, bu ham zaxirani to ‘!dirish maqsadida amalga oshiriladi. 
Shunday qilib moddiy oqim har bir keyingi sex tom onidan 
«tortib olinadi». Ushbu tizim lar yapon korxonalarida ishlab 
chiqarilgan.
3.3. Moddiy oqimlar harakatlari sxemasining ta’rifi
Ishlab chiqarishda moddiy oqimlar harakatini boshqarish 
«o'rama» modeli yordamida amalga oshirilishi mumkin. « 0 ‘rama» 
logistik zanjirning alohida bo‘g‘inlarida moddiy oqimlar harakati 
jarayonining soddalashtirilgan tasnifi uchun xizmat qiladi. Model- 
ning haqiqiy obyekti sifatida quyidagilar olinishi mumkin: sex, 
uchastka, ish joylari, omborlar tizimi yoki transport tizim. Moddiy 
oqimlarning harakatli sxemasi 3.5-rasmda ko‘rsatilgan.
« 0 ‘rama»ga kelib tushayotgan buyurtmalar rasmda har xil 
kattalikdagi sharlar ko'rinishida tasvirlangan. Shar hajmi buyurt­
maning mehnat sig'imiga to'g'ri keladi.
Tizim maksimal o'tkazish imkoniyatiga (quvvatiga) moddiy 
oqimlarni ratsional rejallashtirish (buyurtmalarni rejali davr bo'yi­
cha taqsimlash va ishlarning bajarilish ketma-ketligini ta’minlash) 
sharti bajarilganda erishadi. Buyurtmalarning kelib tushishi va 
chiqib ketishi jarayoni «ishga tushirish» yoki «ishlab chiqarishning» 
siniq chizig'i ko'rinishida tasvirlagan.
Buyurtma siklining o'rtacha davomiyligi tugatilmagan ishlab 
chiqarish hajmidan va tizimning haqiqiy o'tkazish imkoniyatidan 
kelib chiqqan holda aniqianadi:
7ft = 
Zt/Non,
bu yerda, 
T„ -
buyurtma bajarilish siklining o'rtacha davomiyligi; 
Zt ~
tugatilgan ishlab chiqarishning o'rtacha miqdori; 
N0-n —
bir 
birlik vaqt ichida bajariladigan buyurtmaning o'rtacha soni.