M. L. Tursunxodjayev Tashkent davlat texnika universiteli

• bir joyga tushirilib, qayta ortiladigan yu klar ombori —
tran sp o rt y o lla ri tutashgan joyda (transport uzellarida) 
yuklarni aralashtirilgan, birga qo ‘shilgan va boshqa turda 
jo ‘natish ishlari amalga oshiradi;
• saqlash omborlari 
— 
ishlab chiqarish tegishlicha faoliyat 
ko‘rsatishi uchun zarur b o ‘lgan materiallar to ‘planishini va 
ulaming saqlanishini ta ’minlaydi;
• komissiya qilish omborlari 
— mijozlarning maxsus talablariga 
muvofiq buyurtm alarni shakllantirishga m oijallangan;
® saqlash omborlari 
— omborga joylashtirilgan mahsulotning 
saqlanishini va xavfsizligini ta ’minlaydi;
• maxsus omborlar 
(masalan, bojxona omborlari, materiallarni, 
taralarni, qaytarilgan chiqindilarni vaqtincha saqlash uchun 
m oijallangan omborlar.
Tuzilishiga ko‘ra om borlar yopiq, yarimyopiq (faqatgina tom 
yoki tom va bitta, ikkita, uchta devorga ega bo‘lgan omborlar) 
va ochiq m aydonchalarga b o ‘linadi. Saqlanadigan m ateriallar 
xususiyatiga va nomlariga qarab om borlar universal (har narsaga 
yaraydigan) va maxsuslashtirilgan omborlarga bo‘linadi. Universal 
om borlarda atamalari keng b o ig a n moddiy resurslar saqlanadi. 
Maxsuslashtirilgan om borlar bir turdagi materiallarni saqlashga 
moMjallangan (masalan cho'yan ombori, lok-bo‘yoq materiallari 
ombori va boshqalar).
Omborga joylashtirish am aliyotlarini m exanizatsiyalashtiril- 
ganlik darajasiga qarab om borlar quyidagicha bolinadi: mexaniza-

---

tsiyalashtirilmagan, mexanizatsiyalashtirilgan, avtomatlashtirilgan 
va avtomatik.
Omborlaming vazifalari. 
O m borlam ing asosiy vazifalariga 
quyidagilar kiradi:
1. Iste’molchilar buyurtmasiga muvofiq tegishli assortimentni
yaratish.
Sotib olish va ishlab chiqarish logistikasida m azkur vazifa 
ishlab chiqarishning turli bosqichlarini kerakli m oddiy-texnika 
resurslari bilan (sifati va soni bo'yicha) ta ’minlashga qaratilgan. 
Taqsimlash logistikasida mazkur vazifa maxsus ahamiyatga ega. 
Sotuv o m b o rlari ishlab ch iq arish a sso rtim e n tin i m ijozning 
buyurtmasiga muvofiq iste’mol assortimentiga aylantiradi. Om- 
borda kerakli assortim entni yaratish iste’m olchilar buyurtmasini 
samarali bajarishga va mijozlarga kerakli hajmda tovarlam i tez- 
tez yetkazib berishga yordam beradi.
2. Omborga joylashtirish va saqlash.
M azkur vazifaning 
bajarilishi m ahsulot ishlab chiqarish va uni iste’mol qilish orasidagi 
vaqtinchalik tafovutni baravarlashga, yaratilgan zaxiralar asosida 
ishlab chiqarish jarayoni uzluksiz bo ‘lishiga va iste’molchilarning 
beto‘xtov mahsulot bilan ta ’minlanishiga im kon beradi. Ayrim 
tovarlar mavsumga qarab iste’mol etilishi sababli ham tovarlam i 
taqsimlash tizim ida saqlashga zarurat bor.
3. J o ‘natishga m o‘ljallangan bir to ‘da tovarlami birlashtirish
va yuklam i transportda jo ‘natish.
Iste’m olchilarning aksariyati 
om borlardan vagonga yoki treylerga sig‘adigan m iqdordan ancha 
kam tovar oladilar, bu esa o ‘z navbatida bunday tovarlam i yetkazib 
berish bilan bog'liq xarajatlarni ancha ko‘paytiradi. Transport 
xarajatlarini kamaytirish uchun om borxona transport vositasini 
yuk bilan to'ldirish uchun bir nechta mijozlaming katta miqdorda 
b o ‘lmagan yuklarini birlashtirish vazifasini bajarishi mumkin.
4. Xizmat к о ‘rsatish.
lste’molchilarga yuqori darajada xizmat 
k o 'rs a tis h m aq sad id a o m b o rla r m ijo zlarg a tu rli x iz m a tla r 
ko‘rsatishlari mumkin: tovarlam i sotuvga tayyorlash (mahsulotni 
qadoqlash, konteynerlam i (maxsus idishlarni) to ‘ldirish, tovarlami 
o ‘ram idan ochib olish va boshqalar); asboblar ishlashini tekshirish, 
yig‘ish; m ahsulotni sotuvga tayyorlash; tran sp o rtd a j o ‘natish 
xizmatlari va boshqalar.