M. M. A lim o V a, sh. S. M a V ju d o V a, S. R. A X m ato va termodinamika

Harorat.
H a ro ra t jism ning q izig a n lik d arajasin i k o 'rs a ta d ig a n katta- 
lik d ir.
H a ro ra t ikki xil b o 'lad i:
1. M u tla q h a ro ra t - T, К (K elvin shkalasi).
2. E m p e rik h a ro ra t -
1
, °C (Selsiy shkalasi).
H a ro ra tn in g q iy m a t so n in i h a ro ra t sh k alalari k o 'rsa tib berad i. 
H a ro ra t sh k alalari Selsiy (°C) yoki g ra d u s li - K elvin, F arengeyt 
va R c o m e y u r sh k a la larig a b o 'lin a d i. Selsiy s h k a la sid a asosiy re- 
p e r n u q ta la ri qilib, m u z n in g e rish h a ro ra ti 0 °C va su v n in g qay- 
n a s h h a ro ra ti 100 °C q a b u l qilingan. Bu n u q ta la rd a g i term o m e tr 
k o 'rsa tk ic h in in g farq in i 100 ga b o 'lin g a n d a g i b ir b o 'la g i Selsiy gra- 
d u s i (1 °C) d eb q a b u l qilin ad i.
A sosiy te rm o d in a m ik p a ra m e tr b o 'lib , m u tla q h a ro ra t h iso b la ­
n a d i va u T b ilan b elg ilan ad i, K e lv in d a o 'lch a n a d i. A m a ld a esa h a r
7

---

b ir asbob Selsiy g ra d u s id a o 'lc h a b b e ra d i. S h u n in g u c h u n u lar- 
n in g o ra sid a g i b o g 'la n is h n i q u y id a g ic h a yozam iz:
T K = t ° C +273,16.
M o le k u la la m in g o 'rta c h a k in etik e n e rg iy asig a p ro p o rs io n a l 
b o 'lg a n h a ro ra tg a m u tla q h a ro ra t d eyiladi.
A n g liy a v a A Q S H d a q o 'lla n ila d ig a n F aren g ey t sh k a la sid a
m u z n in g e rish h a ro ra ti 32 °F va q a y n a sh h a ro ra ti 212 °F d e b q ab u l 
q ilingan, d em ak ,
t°C = 5/9 (t °F - 32) 
t °F= 9 /5 1 °C + 32
1.2-jadval
T urli harorat shkalalari orasidagi n isb at
Shkalalar
nomi
Selsiy
shkalasi,
t,°C
Renkin shkalasi 
T, °Ra
Farangeyt 
shkalasi, 
t, °F
Reomyur
shkalasi
t,°R
Selsiy shkalasi, 
t,°C
-
5/9T °Ra -273,15
t, °F -32 
/
1 , 8
1,251 °R
Renkin shkalasi 
°Ra
1,8 (t °C 
+273,15)
-
T°F+459,7
1,8(1,251 
°R +273,15)
Farangeyt 
shkalasi °F
1,8
1
°C 
+32
T °Ra -459,67
-
9/4t °R
Reomyur shkalasi 
°R
0 ,8
1
°C
0,8(5/9T °Ra 
-273,15)
4/9(t °F-32) -