M muxamedova

Antepodium Antepodium. Chericovdagi qo'shiqchilar guruhining ortidagi
joy. Ruhoniy uchun.
Anteport Tashqi toq. Kirish peshtoqi, tashqi darvoza. Go‘ri Amir Maqbarasida
bo'lganidek.
Anteportico Toqli yoiak. Klassik ibodatxonalar eshigiga eltuvchi usti yopiq
yo‘lak.
Anterides Tayanch devor. Binoning qaysidir qismini mustahkamlashga,
ushlab turishga mo'ljallab quriigan devor.
Apsidal Apsidali. Yarim doirali cherkov zaliga ulanganlik yoki zal shaklini
bildiradi.
Apsidiole Apsida zali. Kichik yarim doirali cherkov zali.
Apsis Apsiz. Cherkov va sud zallarida to‘rtburchak bino ichida yarim doirali
auditoriya. Sudda sudyalar o‘rindig‘i turgan joy va cherkovda haykal o'matilgan
joy.
Apsis gradata Yepiskoplar o‘rindig‘i.
Apteral Apteral. Ustunsiz bo‘lgan dastlabki ibodatxonalar. Lekin ikki
tomonida peshayvonlari bo‘lgari.
Apyrol Apirol. Qurbonlik qilingan altar.
Aquaminarium (benitler)
Aqueduct Akveduk. Ko'prik ko'rinishidagi suv o'tkazuvchi inshoot. Bir yoki
bir necha qavatli bo‘lgan. Asosan Rimda.
Aquila Akvila. Uchburchak shaklli peshtoqning bezatilgan qismi. Bu joyda
Greklar burgutni tasvirlashkan. Etrusklar yengil bo‘lishi uchun tosh emas
yog‘ochdan foydalanishkan.

---

Ага Ага. 1. Rim atari. 2. Xudoga atalgan 
narsalami qo‘yish uchun 
mo‘ljaIlangan har qanday joy.
Arabesque Naqsh. 1. Musulmon o‘lkalarida me’morchilikda turli o‘simliklar 
va geometrik shakllaming go‘zal uyg'unlikdagi tasviri. 2. Qushlar, jonzotlar va 
odamlaming dekorativ tasviri. Rim va uyg‘onish davrida. 3. Devorda o‘yib, 
yopishtirib, yoki chizib ishlangan bezak.
Arabic arch Arabcha ravoq. Taqa shaklli ark.
Araeosystyle, areosystyle Oraliq usul. Ustunlar oralig'idagi qurilma usuli. 2-
4 diametr bo‘ladi.
A rakabe Xomaki suvoq. Yaponiya binolari devoridagi birinchi qatlam 
suvog‘i.
A ra turicrem a Ifor altari. Xushbo'y o‘simlik maydaiab yoqiladigan altar.
A rbor Manzara yoki to‘siq hosil qilish uchun buta va daraxtlami qurilmaga 
taqab ekib o'stirilgan tuzilmasi.
A rboretum
Keng bo‘g‘. Daraxtlari asosan manzara uchun yoki ilmiy 
maqsadlarda ekiladi.
Area custodiae Qadimgi Rimda mahbuslar xonasi.
Arcade Arkada. 1. Ustunli arklardaii iborat tuzilma. 2. Shunday tuzilmali yo‘l. 
Yo'lakning bir cheti yoki ikki tomonida. 3. Yonida shunday tuzilma mavjud bo‘lgan 
do'konlar va idoralar tizimi.
Arcading Ustunli tizim. Ba’zan tagida o‘rindiqlar va saylgohlar boigan.
A rcae Nov. Qadimgi Rim me’morchiligida katta binolaming tamov va 
ariqchalari.
A rcature Arkatura. 1. Arcading. 2. Arkalar tizmasidan iborat bino bezagi.
A rc-boutant Ark, ravoq.
A rc de triom phe G'alaba arki
A rc donbleau Gumbaz arki. Gumbazga tayanch bo‘luvchi katta ark.
Arcella Pishloqxona. 0 ‘rta asrlar pishloqxonasi.
A rc form eret Devoriy ark. Binoga kirish yo‘Iagining devoridagi arklar.
Arch Ark, toq, ravoq, peshtoq. Devor orasida qoldirilgan bo‘shiiq. G‘isht yoki 
toshlarning yuqori qismi pastki qismidan kengroq bo‘lgani uchun mustahkam 
turadi. Arklar turli xil bo'ladi. Lekin hammasining o'rta qismi ikki yoniga nisbatan 
balandroqda bo‘ladi.
Arched corbel table Rafaqli qator. Dastlabki xristian va roman me’morchiligi, 
katta ark ustida hosil qilingan kichik arklar.
A rchitectural terra-cotta Me’moriy parchin. Devor bezaklarida ishlatiluvchi 
qattiq pishiriJgan, sirJangan yoki sirlanmagan sopol parchin; tekis yoki bezatilgan, 
qolipda quyilgan bo‘lishi mumkin.
Architecture Me’morchilik. Arxitektura. 1. Binolarni estetik didga nionand 
qurish va bezatishdagi ilm, san’at. 2. Mana shu tamoyillar asosida bunyod etilgan 
inshootJar.
A rchitrave Arxitrav, sarrov, xari. 1. Ustunlar ustidagi devorning eng ostki 
qismi. Ustunlar ustidagi to‘sin. 2. Eshik yoki darcha ustidagi to‘sin. U bezatilgan 
ko'rinishda ham bo‘ladi.

---

Area Maydon. Hudud. 1. Qadimgi Rim shaharlarida katta ochiq joy. 2. Rim 
uylari, ibodatxonalari va idoralari oldidagi ochiq yer. 3. Qabristondagi mayyit 
yoqiladigan yoki ko'miladigan bo‘sh joy.
Arm arium Quroixona. 1. Ambry. 2. Aslida qurolxona, keyinchalik buyumlar 
javoni, keyinroq kiyim, kitob, pul, taqinchoq, va boshqa qimmatbaho narsalar 
saqlangan joy. 3. Rim kutubxonasi bo‘linmasi.
Armory 1. Harbiy mashg‘ulot o‘tkaziladigan joy yoki harbiy aslahalar 
saqlanadigan joy. 2. Qurol ustaxonasi.
A rris,aris I. Burchak. Ikkiyuza kesishmasi. Doriy usulidagi ustuniaming ikki 
burama yuzasi, yoki Iona, Korinf uslubidagi o ‘ramasimon bezaklar kesishmasi. 2. 
G'ishtning o'tkir burchagj.
Aris gutter Nov. Tom chetidagi yog'och. V shaklida boiadi. Yomg‘ir suvi 
uchun tamov.
A rris rail Uchburchak reka. Uch qirrali uzun yog'och. To‘siq mustahkamligi 
yoki bezak uchun ishlatiladi.
A rt Deco Art Deko. 1925-yili Parij xalqaro ko‘rgazmasidan keyin paydo 
bo‘lgan bezak usuli, 30-yillar me’morchiligida keng ishlatilgan. Unda o‘tkir 
burchakli chiziqlar, zigzaklar bezak asosini tashkil etkan.
Artemision Artemida. 1. Artemida ibodatxonasi. 2. Buyuk Aleksandr davrida 
qurilgan Artemida ibodatxonasi. Grek ibodatxonalari ichida eng hashamdori va 
mashhuri boigan. Dunyoning yetti mo‘jizalaridan bin.
A rt Nouveau Yangi san’at. XIX asrda Fransiya va Belgiyada rivij topgan 
me’morchilikdagi amaliy san’at va bezak usuli.
Arts and Crafts San’at va hunar. XIX asr ikkinchi yarmida Angliyada 
noodatiy amaliy san’at yo‘nalishi. Hunarmandchilikka katta urg‘u berishkan.
Assyrian architecture Ossuriya me’morchiligi. Miloddan awalgi IX-VII 
asrlarda Mesopotamiya va yondosh yerlarda mavjud bo‘lgan Ossur hukmdorlari 
davlati binokorligi. Saroylari asosan xom g'ishtdan qurilgan. Toshlar faqatgina 
bezak beriladigan qismlarda va monumental dekorativ ustunlar uchun ishlatilgan. 
Gumbaz qurish katta ahamiyat kasb etkan. Ossur, Kala (Nimrud), Nineva va Dur 
Sharruk shaharlarida ulaming saroy va ibodatxonalari qazib o‘rgani!gan.
Astragal Munchoq. Tumor. 1. Nozik bezaklar yaratish uchun ishlatiladigan 
munchoqlar yoki ingichka chiziq. 2. Quyma xalqali tumor. Uni ustun kallagida 
uchratamiz. 3. Devordagi bo‘shliqlamiyopish uchun ishlatiladigan ingichka bezakli 
material.
Atebe Toshto‘sham maydon. Musulmon me’morchiligida uylar oldidagi tosh 
terilgan yo‘l yoki maydon.
Atelier 1. Ustaxona. 2. Usta hunarmandlar ish joyi. 3. San’at asarlari va 
haykallar yaratish o'rgatiladigan darsxona.
Athenaeum Afina. 1. Afmaga bag'ishlangan ibodatxona. 2. Rimda Adrian 
tomonidan adabiyot va boshqa fanlami o‘rgatish maqsadida qurdirilgan inshoot
Atrium Tuscanicum Tuskan atriumi. Atriumlaming eng eskisi va soddasi. Bu 
kichik atrium Etrusklar davrida ishlatilgan. Shiftida ikkita katta to‘sini qolgan mayda 
to‘sinlami va tomni ko'tarib turgan.

---

Atrium Corinthium Korinf atriumi. Bu zal boshqaiaridan hajmining kattaligi 
va ustunlarining ko‘pligi bilan farqlanadi.
Atrium disphiviatum Benishab atrium. Tomrting nishabi tashqariga 
yo'naitirilgan atrium. Bunda yomg'ir suvi ichkariga emas, tashqaridagi ariqqa 
tushadi.
Aztec arcbitectura Atsteklar me’morchiligi. XIV asrda topib o‘rganilgan 
me’morchilik obidasi. Atsteklar piramidasi. O'zlarinmg ilohlariga bag‘ishlangan 
ibodatxona. Paraller zinapoyalar bino tepasiga - ibodat joyiga olib chiqadi. 
Meksikaning Malinalko hududida joylashkan butxonaga ilon og‘zi shaklidagi ochiq 
joydan kiriladi. Ichkaridagi aylana qism toshlardan o‘yib tozalangan va burgut, 
qoplon haykallari ijod qilingan. Ispanlar keltirgan vayronagarchiliklardan so‘ng bir 
qancha xarobalar saqlanib qolgan. Atsteklar poytaxti Tenoktitlan Yangi Mexiko 
shahri ostida ko‘milib ketkan.
В
Bab Eshik. Arab tilida eshik yoki darvoza.
Babylonian architecture Bobil me’morchiligi. Qadimgi Bobilda asosan xom 
g'ishtdan quriigan binolar. Devor chiroyli ko‘rinishi uchun ustun shakllari qisman 
bo‘rttirib ishlangan. Ba’zan pishkan va sirlangan g‘ishtiar ishlatilgan. Tor xonalar 
qalin to'sinlar va lo‘mbozli tomlar bilan yopilgan. Miloddan awalgi 2000-1600 
yillarda quriigan Bobil saroylari va ibodatxonalari qazib o‘rganilgan. Yangi Bobil 
imperiyasi poytaxti boigan Bobil miloddan awalgi 605-562 yillarda hukmronlik 
qilgan Nebuchadnazar II tomonidan bunyod etilgan. Shahar to‘rtburchak, sakkiz 
darvozali, ikki qator qo‘rg‘onli; markazida Marduk ibodatxonasi joylashkan. Ishtar 
deb atalgan darvozasi devori oltin rangli farizalar, sirlangan ko‘k g'ishtlar; sher, 
buqa va ajdar tasvirlari bilan bezatilgan. Bobilda Semiramida sharafiga bunyod 
etilgan gumbazli osma bog'lar dunyoning yetti mo‘jizalaridan biri hisoblanadi.
Back Ort. 1. Bino, buyum yoki obyektning orti. 2. Biror unsuming tayanch 
qismi. 3. Parchinning yopishtirilgan tomoni. 4. Balanddagi to‘sin yoki tomning 
tepasi. 5. Tom tagidagi to‘sin. 6. Arkning tepa qismi.
Back arch Orqa ark. Ichki yuzasi devor yuzasidan farqli bo‘lgan ark. Fransuz 
me’morchiligida XVII-XVIII asrlarda ishlatilgan.
Back choir (retrochoir)
Backdrop Sahna ortidagi bo‘z; to‘sib turish uchun.
Back fillet Qaytkan bezak. Eshik va deraza kesakisining qaytarma bezagi.
Backfilling, backfill Qora qoplama. 1. Devor bezaklari ichidagi haqiqiy 
tayanch toshi. 2. Ark tepasini ko'tarish. 3. To‘sinIar orasiga g‘isht terish.
Back gutter Nov, tom uchidagi oqadigan suv yig‘iladigan uzun ariqsimon 
qurilma.
Back hearth, inner hearth 0 ‘choq maydonchasi. Xonadagi o‘choq oldi joyi.
Backing Orqalash. 1. Tom to‘smining orqa yuzasi. 2. Pol qoqishdan oldin 
tagiga pona qo'yib tekislash. 3. Devorgabiriktiradigan narsaning ortini tekislash. 4. 
Hali qurilishi tugallanmagan devoming ichki yuzasi. 5. Ark ustidagi yo‘nib 
ishlangan tosh. 6. Devor ichidagi bo'shliqqa solib yuboriladigan mayda tosh. 7. 
Backing brick.
Backing brick Past sifatli g‘isht (devor ichida ishlatib yuboriladigan)

---