M tojiyev, I. Nigmatov
Yüklə 8,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
8-jadval
). 8-jadval K im yo zavodlari joylashgan sh a h arlard ag i b a ’zi b ir K TZM lam ing fu q aro larg a b o ‘ladigan xavfi Shahar Obyekt KTZM Zaharlanishi mumkin bo‘ lgan mintaqadagi odamlar soni Navoiy Navoiy azot I.Ch.B. ammiak, xlor 99250 Samarqand Mineral o ‘g'it I.Ch. zavodi ammiak, xlor 55130 Olmaliq Kimyo zavodi ammiak, xlor 1710 Angren Tilla koni ammiak, xlor 450 Chirchiq Elektroximprom I Ch B. ammiak, xlor 39400 Farg‘ona Farg‘ona azot ammiak, xlor 607300 Mabodo, muayyan sabablarga ko‘ra, bunday korxonalarda avariya sodir bo‘lib, kimyoviy moddalar tashqariga chiqib ketsa, hududning za- harlanish chuqurligi 45-50 km (450 km2 dan ortiq maydon) ni tashkil eti- shi mumkin. Shuning uchun respublikamiz aholisi, ishlab chiqarish kor- xonalarining ishchi-xizmatchilari favqulodda yuz beradigan vaziyatlarda to ‘g ‘ri ish tutishlari, fuqarolar muhofazasi tomonidan beriladigan har bir yo‘riqnoma, vazifalami to‘g‘ri bajarishlari va saqlanish qoidalariga rioya etishlari zarur. Buning uchun har bir korxonada, ayniqsa, ishlab chiqarish korxonalaridagi fuqarolar muhofazasi xodimlari avariya va halokatlarni, uning oqibatlarini yo‘qotish chora-tadbirlarini hamda ofat ro‘y bergan joyda iabrlanganlarga yordam ko‘rsatish qoidalarini tushuntirishlari lozim. Kuchli ta ’sir etuvchi zaharli moddalar bilan ishlaydigan sanoat tarmoqla- rida nafaqat avariya oqibatlari fuqarolarga xavf-xatar keltirishi mumkin, balki shu tarmoqlardan chiqadigan chiqindi mahsulotlar ham (atmosfe- raga yoki suv xavzalariga chiqarib yuborilishi) atrof muhitni va tabiatni 141 ifloslantirishi oqibatida insonlar hayotiga jiddiy xavf soladi. Bu borada ayniqsa metallurgiya, kimyo, biotexnologiya, rezina-texnika, neftni qay ta ishlovchi va boshqa sanoat tarmoqlarining salbiy ta’siri juda kattadir. Respublikamizdagi sanoati rivojlangan ayrim shaharlarda, jumladan, Sa- marqand, Farg‘ona, Andijon, Qo‘qon, Angren, Olmaliq, Chirchiq, Navoiy va boshqa shaharlarda havoning ifloslanish darajasi me’yoridan 1,5-2, hatto ayrim joylarda 3-6 marta ortiq. Markaziy Osiyoda havoni eng ko‘p ifloslantiruvchi Tojikiston Respublikasining Tursunzoda shahridagi alu- miniy zavodi 1987-yilda havoga belgilangan miqdordan deyarli ikki ba ravar ortiq zaharli modda chiqarib kelgan. Shamolning yo‘nalishigako‘ra, ftorbirikmasining 80 foizi Surxondaryo viloyatining Sariosiyo, Denov, Oltinsoy tumanlariga tushadi. Shuningdek, u yerlardagi havoning iflosla- nishiga Shargundagi briket fabrikasi va g ‘isht zavodining ta’siri ham katta. Ulardan chiqadigan zaharli moddalar insonlaming salomatligiga jiddiy xavf tug‘dirmoqda, hatto, uy hayvonlari ham bundan katta talafot ko‘rmoqda. Kimyo sanoati korxonalari ko‘p joylashgan Chirchiqdagi «Elek- trokimyo», Farg‘onadagi «Azot», «Farg‘onaneftesintez», Navoiydagi «Elektrokimyomash», «Azot» va boshqa sanoat birlashmalaridan juda ham xavfli zaharli moddalar (KTZM) tashqariga chiqarib yuborilmoqda. Dunyo miqyosida yiliga havoga uglerod (II) oksidi - 250 mln. t., yoqilg'i kukuni - 100 mln. t., uglevodorod - 88 mln. t., azot (II) oksidi - 53 mln. t., ammiak - 4 mln. t., oltingugurt vodorodi - 3 mln. t., qo‘rg‘oshin birikmalari - 1 mln t., ftor - 0,4 mln. t. chiqariladi. Bunday sanoat kor- xonalarining chiqindi mahsulotlari insonlar hayotiga katta xavf solib, turli xil kasalliklami keltirib chiqarmoqda, ummi qisqartirmoqda hamda atrof muhitni, yerlami, havoni va suv havzalarini jiddiy zararlantirmoqda. Ular- ning hammasi esa insonlami muhofaza qiluvchi omillar hisoblanadi. Yüklə 8,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|