(5-rasm) dozimetrlar 10-12
odamidan iborat guruhlarga taqsimlanadi. Yakka tartibda esa ID-11 markali
shaxsiy nur dozasi o‘lchovchi jihoz ishlatiladi. Mana shu ikki usul bilan
(guruh va yakka tartibda) sexlardagi, guruhlardagi, tizimlardagi odamlar
olgan nur dozalari o'lchanib, jumalga yozib boriladi. Fuqarolarning
umuman olgan nur dozalari qiymatiga qarab tizim boshlig‘i, o‘sha
fuqarolarning ishlash qobiliyatlari, zararlangan hududlarda bo‘lish
vaqtlarini aniqlab beradilar. Odamlar, texnika, jihozlar va boshqa kiyim-
kechaklarning radioaktiv changlardan zararlanishi DP-5 jihozi bilan
aniqlanadi va mR/soat bilan o‘lchanadi. Oziq-ovqat, suv va yemlaming
radioaktiv changlardan zararlanish darajasi radiometrik usulda aniqlanadi
va Ki/kg yoki Ki/1 da o‘lchanadi, Shaxsiy saqlovchi vositalar, texnika,
oziq-ovqat, suv, yashash joylari va obyektlaming zaharli moddalar, kuchli
ta’sir etuvchi zaharli moddalar (KTZM) bilan zabarlanishi kimyoviy
jihatdan baholanadi. Kimyoviy baholash natijalariga qarab odamlarni
shaxsiy saqlovchi vositalarsiz yurish-turishi, texnikalar va inshootlaming
degazatsiyalash darajasi, oziq-ovqatlar,
suvlar va boshqa vositalami
zararsizlantirish aniqlanadi. Kimyoviy nazoratda kimyoviy razvedka
jihozlari: VPXR, PXR-MV yordamida o‘tkaziladi (3-4 rasmlar).
Demak, dozimetrik va kimyoviy nazorat o ‘z vaqtida, to‘g ‘ri o‘tkazilsa,
odamlarning ish qobiliyatlarini va turmush darajalarini birmuncha saqlash
imkoniyatlariga ega boMamiz.
Radioaktiv va kimyoviy shikastlangan joylarda fuqarolarni saqlash: 1. Radioaktiv shikastlangan hududda fuqarolarni saqlash, Radioaktiv shikastlangan hududlarda xalqni saqlashning asosiy
qoidalari quyidagilardan iborat:
— radioaktiv shikastlanish xususida ogohlantirish;
— himoya inshootlarida saqlash (boshpana, radiatsiyadan saqlovchi
boshpana - RSB);
- shaxsiy saqlovchi vositalardan foydalanish;
- radiatsiyadan saqlovchi preparatlardan (SHD-2) foydalanish;
162
- zararlangan suv va yemishlardan saqlanish;
- zararlingan joylarda fuqarolarni saqlash rejimlariga rioya qilish;
- zararlangan joylardan fuqarolarni evakuatsiya qilish;
- zararlangan hududlarga odamlarni kiritmaslik;
- fuqarolarni sanitar qayta ishlovdan o‘tkazish, kiyim-kechak, texnika,
inshootlarni dezaktivatsiya qilish.
