M ü n d ə r I c a t

3.4.

 

Torpaqda və bitkidə makro- və mikroelementlərin qarşılıqlı 

təsirinin qiymətləndirilməsi.

 

Aqrokimyəvi  müayinələrin  nəticələrinə  görə,  Rusiyada  mikroele-

mentlərlə az və orta təmin olunmuş torpaqlar 30 mln-a yaxındır, onlardan  

---

332 

 

---

333 

 

borun miqdarına  görə - 37,3%,  molibdenə - 85,5%, misə - 64,9%, sinkə - 

94%,  kobalta  –  86,9%,  marqansa  –52,5%  təşkil  edir.  Torpağın  maksimal 

münbitliyinə  çatmaq  üçün  torpaqda  qida  elementlərinin  çevrilməsi  və  mə-

nimsənilməsi proseslərini, eləcə də torpaq və bitki arasında maddələr müba-

diləsini  öyrənmək lazımdır.  

Bitkilərin qida elementlərinə daxildir: karbon (C), oksigen (O), hidro-

gen (H), azot (N), fosfor (F), kalium (K), kükürd (S), kalsium (Ca), marqans 

(Mn), dəmir (Fe), bor (B), molibden (Mo), maqnezium (Mq), sink (Zn), mis 

(Cu),  xlor.  Eləcə  də,  bitki  az  miqdarda  natrium  (Na),  kobalt  (Co),  slisium 

(Si),  alüminium  (Al),vanadium  (V)  və  digər  kimyəvi  elementləri    mənim-

səyir. 

Makroelementlərə  daxildir: C, O, H, N, P, K, Ca, Mq. Onlar bitkinin 

əsas kütləsinin yaranmasına sərf olunurlar və bitki onları böyük mənimsəyir.   

Mikroelementləri-  Fe,  B,  Mo,  Zn,  Cu,  Co  bitki  az  mənimsəyir.  Bu 

elementlər  bitkinin  hüceyrələrində  biokimyəvi  proseslərin  tənzimlənməsin-

də  iştirak  edirlər.  Torpaqda  fizioloji  və  aqronomik  əhəmiyyəti  mikroele-

mentlərin  ümumi  miqdarı  deyil,  onların  «mütəhərrik»  forması  kəsb  edir. 

Ümumi halda hər bir element üçün qatılığın dörd səviyyəsi müəyyən olunur: 

elementin  defisiti–orqanizm  çatışmazlıqdan  əzab  çəkir;  optimal;  dözülən; 

öldürücü.   

Mikrogübrənin  tətbiqinin  effektivliyi  torpağın  tipindən,  onda  mikro-

elementin  mütəhərrik  formasının  olmasından  və  bitkinin  növ  xüsusiyyətin-

dən asılıdır (cədvəl 3.15).