M ü n d ə r I c a t

FƏSĠL VII 

 

TƏBĠĠ ƏTRAF MÜHĠTĠN (TƏM)   

ÇĠRKLƏNDĠRĠLMƏSĠNƏ GÖRƏ ÖDƏMƏLƏR 

   

TƏM-in çirkləndirilməsinə görə ödəmələr özlüyündə vergi ödəmənin 

xüsusi növüdür, hansı  ki,  ödəmənin  qiyməti, müəssisənin  təsərrüfat fəaliy-

yətinin digər nəticələrindən asılı olmayaraq, ətraf mühitə düşən  çirklənmə-

nin kütləsidir. Ödəmələrə vurulan ekoloji ziyanın kompensasiyası kimi bax-

maq  düzgün  deyil,  çünki  çirkləndirməyə  görə  ödəmənin  verilməsi  dəyən 

zərərin əvəzini ödəməkdən azad etmir. 

Təbii  ətraf  mühitə  zərərli  təsirin  aşağıdakı  növlərinə  görə  ödəmələr 

nəzərdə tutulur:              

● Sabit və səyyar mənbələrdən çirkləndirici maddələrin atmosferə atıl-

masına görə; 

●  çirkləndirici maddələrin səth və yeraltı sulara atılmasına görə; 

●   tullantıların yerləşdirilməsinə görə; 

●  zərərli təsirlərin digər növlərinə görə. 

Ödəmənin baza normativinin iki növü müəyyən olunub: 

a)

 

çirkləndirici  maddələrin  atılmasına,  toplanmasına,  yerləşdirilmə-

sinə və tullantıların təsirlərin digər növlərinə görə yol verilən normativ həd-

dində ödəmələr;  

b)

 

çirkləndirici  maddələrin  atıılmasına,  toplanmasına,  yerləşdirilmə-

sinə və tullantıların  zərərli təsirlərin digər növlərinə görə müəyyən olunmuş 

limitlər (müvəqqəti razılaşdırılmış normativlər) həddində ödəmələr. 

Ödəmənin baza normativi çirkləndirici maddənin hər bir inqridientinə  

görə  (onların  ətraf  mühit  və  insan  sağlamlığına  təhlükəlilik  dərəcəsini  nə-

zərə almaqla) müəyyənləşdirilir. 

Yol  verilən  tullantıların  miqdarına,  tullantıların  yerləşdirilməsinə  və 

digər zərərli təsirin səviyyəsinə görə ödəmələr məhsul istehsalının maya də-

yərinə daxildir, onların normanı keçməsinə görə ödəmələr isə təbiətdən isti-

fadəçinin  hesabında  olan  gəlirdən  çıxılır.  Əgər  göstərilən  ödəmələr  bəra-

bərdirsə  və  ya  gəlirdən  çoxdursa,  onda  təbiəti  mühafizə  komitəsi,  sanitar  - 

epidemioloji  nəzarət  orqanları  və  icra  hakimiyyətinin  uyğun  orqanlarında 

həmin  müəssisənin  fəaliyyətinin  dayandırılmasına  və  ya  son  qoyulmasına 

baxıla bilər.  

 

---

514