M. Z. Islomova farmatsevtika ishini tashkil qilish

AHOLI VA DAVOLASH-PROFILAKTIKA
MUASSASALARINI DORI VOSITALARI BILAN
TA’MINLASHNI TASHKIL ETISH
1-bob. 0 ‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA SOG‘LIQNI
SAQLASH ISHLARI VA FARMATSEVTIKA XIZMATINI
RIVOJLANTIRISH ASOSLARI
1.1. Sog‘Iiqni saqlash ishlarini tashkil qilish prinsiplari
0 ‘zbekiston Respublikasida sog‘liqni saqlashni himoya qilishda 
qonunchilikning konstitutsion asoslari.
0 ‘zbekiston Respublikasi Sogdiqni saqlash vazirligi (SSV)ning asosiy 
vazifasi Respublika aholisi sog‘lig‘ini muhofaza qilish, davolash ishlarini 
tashkil qilish, yuqori malakali tibbiy yordam ko‘rsatish asoslarini yaratish, 
davolash-profîlaktika muassasalari uchun moddiy-texnika bazasini yaratish, 
tibbiy va farmatsevt kadrlar tayyorlash, ulaming malakasini oshirish, aholi 
o‘rtasida sanitariya- epidemiologiya holatini tegishli tartibda barqaror holatda 
saqlash va ta’minlashni tashkil qilishdan iborat.
0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida ko‘rsatilgan fuqarolaming 
muhim ijtimoiy huquqlaridan biri sog‘liqni saqlash huquqidir. “Har bir 
inson malakali tibbiy xizmatdan foydalanish huquqiga ega”.
Yuqorida qayd etilgan vazifalarni amalga oshirishda SSVning Bosh 
boshqarmalari, tegishli ilmiy tekshirish institutlari faoliyat ko‘rsatmoqda, 
tibbiyot va farmatsevt kadrlar tayyorlash ishlari esa tegishli institutlar va 
tibbiyot kollejlari tomonidan amalga oshiriladi.
Malakali tibbiy xizmatni maxsus tibbiy va farmatsevtika bilimlariga 
ega, Gippokrat qasamyodini qabul qilgan va yordamga muhtoj har qanday 
bemorga sidqidildan xizmat qiladigan tibbiyot mutaxassislari amalga 
oshiradilar. Qonunchilik asosida yetarli malakaga ega bodmagan 
mutaxassislarning tibbiy va farmatsevtika faoliyati bilan shug‘ullanishiga 
ruxsat etilmaydi.
Davlat tomonidan vakolatlangan organlar xususiy sog‘lomlashtirish 
muassasalarini ochish hamda ularning faoliyati, tibbiy xizmat ko‘rsatish 
darajasi sifati ustidan belgilangan tartibda nazorat olib boradi.
Tibbiyot va farmatsevtika faoliyatini olib boruvchi subyektlar 
faoliyatlari mavjud standartlar talablariga javob bermasa, faoliyat olib 
borish huquqini beruvchi ruxsatnoma (litsenziya)dan sud hukmi asosida 
mahrum qilinadi.
5

---

Malakali tibbiy va farmatsevtik xizmat ko‘rsatishni ta’minlash ishlari 
clu>,idagi shart-sharoitlar bilan muntazam ravishda ta’minlanib turishini 
*co £da tutgan holda tuziladi:
^ davlat davolash va sanitariya, dam olish muassasalari tarmog‘ining 
maYjudligi va hozirgi kunlarda ham muntazam faoliyat ko‘rsatib turishi;
^ nodavlat va idoraviy tibbiy muassasalami rag‘batlantirish va 
nvc>jlantirish. Ko‘plab ishlab chiqarish tarmoqlari, muassasalar va 
tashkilotlarning 
poliklinikalari, 
ambulatoriya, 
sanatoriya. 
kunduzgi 
^avolovchi statsionar, dam olish maskanlari, shifoxona, qishloq vrachlik 
■
)ur,ktlari, ona va bola shifoxonalari va sogMomlashtirish markazlarini 
Yanada ko‘paytirish;
^ aholining barcha qatlamlarini e’tiborga oigan holda, ular o ‘rtasida 
^en§ qamrovli dispanserizatsiya va emlash ishlarini tegishli tartibda olib 
bodsh hamda kasalliklarni oldindan aniqlash va ularning oldini olish, 
tegishli tashhis qo‘yish;
tibbiy va farmatsevt kadrlarni tayyorlash va malakasini oshirish, ular 
faoljyatlari samaradorligi va malakasi ustidan davlat nazoratini o ‘rnatish;
tibbiy sug‘urta tizimini yaratish, mehnat qobiliyatini yo‘qotgan, ishga 
yarQqsiz yoki nogiron boiib qolgan fuqarolarni moddiy va ma’naviy 
‘l0 * lab-quvvatlash va ularga davlat tomonidan qonun asosida belgilangan 
t° l^vlar ajratish;
aholining ma’lum ijtimoiy himoyaga muhtoj toifasiga tibbiy 
muassasalar tomonidan bepul tibbiy xizmat ko‘rsatish. Nogironlar va 
koQlavchisidan mahrum boigan hamda ahvoli og‘ir bemorlarga 
(O ^bekiston Respublikasi SSV ning 1999-yil 5-martdagi 134-sonli 
uuyt'üg'i asosida tasdiqlangan) dorixonalardan bepul dori vositalari olishga 
y°rciam berish;
tibbiyot va farmatsevtika muassasalarini zamonaviy asbob-anjomlar, 
texn ¡^a vositalari bilan jihozlash va ularga qulay sharoitlar yaratish;
respublikaning hamma viloyat markazlarida va iloji boricha aholi 
zieh^ yashaydigan mintaqalarida va Toshkent shahridagi Respublika tez 
tibbiy 
va shoshilinch tez tibbiy yordam ko'rsatish muassasalarining 
faoliyatini takomillishtirish.
Hozir davlat tomonidan kafolatlangan malakali tibbiy yordam 
k° r^atish SSV tasarrufidagi tashkilotlar orqali amalga oshirilmoqda. 
Shut^ingdek “Sog‘lom avlod uchun” respublika fondi tomonidan ham 
onal^r va b0iaiar sog'ligini saqlash yo‘lida samarali ishlar olib bormoqda.
Mamlakatimiz demokratik huquqiy davlat va insonparvar fuqarolik 
jamix^ati - mulk shakllarining yangi tizimi, qudratli ishlab chiqarish kuchlari va
6

---

vositalari, ilg‘or fan va texnologiyalami barpo etish, xalq farovonligini 
oshirish, erkin shaxsni har tomonlama kamol toptirishga qulay shart-sharoitlar 
yaratilayotgan jamiyatdir. Shuning uchun sogiiqni saqlash va farmatsevtika 
tizimida ham mulkdorlar toifasiga keng yo‘l ochildi, ular orqali aholiga va 
davolash-profdaktika muassasalariga yuqori malakali tibbiy va farmatsevtik 
yordam ko‘rsatilib, ular jamiyatimizda sogiiqni saqlash tizimida yetakchi 
harakatlantiruvchi kuchga ega bo‘lgan jamiyatning mas’ul shaxsiga aylandi.
«Fuqarolar 
sog‘lig‘ini 
saqlash 
to‘g‘risida» 
gi 
0 ‘zbekiston 
Respublikasining (1996-yil 29-avgustdagi va 1999-yil 15-apreldagi 
0
‘zgartirish va qo‘shimchalari bilan) qonuniga asosan, 0 ‘zbekiston 
Respublikasining SSV quyidagi vakolatlarga egadir:
- sogiiqni saqlash va tibbiy sug‘urtaning, sogiiqni saqlash sifati 
davlat standartlarining me’yoriy bazasini ishlab chiqadi hamda barcha 
tibbiyot muassasalarining ularga rioya etilishi ustidan nazorat qiladi;
- fuqarolar so g iig in i saqlash sohasida tarmoq davlat dasturlarini 
amalga oshiradi;
- davlat tomonidan kafolatlangan hajm doirasida aholiga birinchi 
tibbiy-sanitariya yordami ko'rsatishni byudjet mablagiari hisobidan 
tashkillashtiradi;
- davolash-profdaktika va dorixona muassasalarining sertifikatsiyasi 
va akkreditatsiyasini amalga oshiradi;
- shifokorlarga 
tibbiyot 
amaliyoti 
bilan 
shug‘ullanish 
uchun, 
farmatsevtlarga farmatsevtika faoliyati 
bilan shug‘ullanish uchun 
litsenziyalar beradi;
- tibbiy xizmat tariflari darajasini boshqarib boradi;
- 0 ‘zbekiston Respublikasi hududida qoilanishga ruxsat etilgan dori 
vositalarini standartlashtirish va ro‘yxatga olishni amalga oshiradi.
Shunday qilib, sogiiqni saqlash ishlarining asosiy prinsiplari Respublika 
Vazirlar Mahkamasining bir qator qarorlari, farmoyish va ko‘rsatmalari bilan 
belgilanib, asosan aholi sogiigini saqlash va har taraflama yuqori malakali 
tibbiy yordam ko‘rsatishni tashkil qilishdan iborat.
Bu borada 0 ‘zbekiston Respublikasining “Fuqarolar so g iig in i saqlash 
to‘g‘risida’’gi qonunida aholining malakali tibbiy xizmatdan foydalanish va 
ijtimoiy himoyaga doir konstitutsiyaviy huquqlarini ta’minlash, shuningdek, 
tibbiy xizmatlaming sifatini yaxshilash uchun tashkiliy, iqtisodiy va 
huquqiy sharoitlami yaratish, sogiom avlodni tarbiyalash choralari 
belgilandi. Sogiiqni saqlash tizimini mamlakatda amalga oshirilayotgan 
islohotlarga muvofiq holga keltirish maqsadida 0 ‘zbekiston Respublikasida 
sogiiqni saqlash tizimini 1998-2005 yillarda isloh qilish Davlat dasturi

---

tasdiqlandi va uning konsepsiyasi berildi. Bunga muvofiq bepul tibbiy 
yordam 
ko‘rsatiladigan 
va 
byudjetdan 
ta’minlanadigan 
davolash- 
profilaktika muassasalari, shuningdek, ularni bosqichma-bosqich pulli 
xizmatlarga o'tkazish muddatlari belgilandi va dasturni amalga oshirishga 
doir asosiy chora-tadbirlar tasdiqlandi.
Hozirgi kunda esa, ushbu belgilangan vazifalarni bajarish borasida 
Respublika SSV tomonidan keng qamrovli va yuqori malakali tibbiy 
xizmat ko‘rsatishga qaratilgan qator tadbirlar amalga oshirilmoqda. 
Toshkent shahrida Respublika shoshilinch tez tibbiy yordam ko‘rsatish 
markazining ochilishi, viloyatlarda esa, bu markaz filiallarining ochilib, 
ularni yuqori malakali tibbiy va farmatsevt kadrlar bilan ta’minlanishi 
bunga misol bola oladi.