“JAHON TARIXI” fani bo‘yicha
«O‘rta asrlar tarixi»: «O‘rta asrlar» atamasining G‘arbiy Yevropa va Sharq
davlatlari tarixida qo‘llanilishi. Feodalizmning mohiyati va tarixshunoslikda uning
kelib chiqish masalasining o‘rganilishi. Ma’rifatparvarlik davri tarixchilari
tomonidan o‘rta asrlar tarixining o‘rganilishi. Varvar qirollari tarixining
tarixshunosligi. Varvar qirolliklarining tashkil topishi. Qadimgi germanlar tarixiga
oid manbalar. Qadimgi slavyanlar tarixiga oid manbalar. Ilk slavyan davlatlarining
tashkil topishi. Slavyan qabilalari guruhlari va ularning joylashuv geografiyasi.
«Sali va Ripuar haqiqatlari» tarixiy manba sifatida. Xlodvig davrida Franklar
davlati. Karolinglar sulolasi davrida mulkiy munosabatlar va ijtimoiy tabaqalanish.
Buyuk Karl imperiyasi. Imperiyaning parchalanib ketish sabablari. Sharqiy Rim
imperiyasi – Vizantiyaning tashkil topishi. Vizantiya tarixi bo‘yicha manbalar.
Vizantiya Yustinian I davrida. Foma Slavyanin boshchiligidagi qo‘zg‘alon. Ilk
o‘rta asrlarda Vizantiyada agrar munosabatlar. Vizantiya tarixi tarixshunosligi.
Komninlar. Hukmron sulolalar davrida Vizantiya tashqi siyosati. Lotin imperiyasi.
Imperiyaning qulashi.
Sosoniylar davlati. Sosoniylar ichki va tashqi siyosati. Sosoniylar tarixi
bo‘yicha manbalar. O‘rta asrlar Eron tarixi tarixshunosligi. Arablar tomonidan
islom dinining tarqatilishi. Arab xalifaligining parchalanib ketish sabablari. Arab
xalifaligi tarixi tarixshunosligi. Qadimgi Rus davlatining tashkil topishi. «Norman
nazariyasi». Rus yerlarida xristianlikning qabul qilishi. Kiev Rusida ijtimoiy
tabaqalanish. Rus yerlari feodal tarqoqlik davrida.
O‘rta asr Yevropa shaharlarining paydo bo‘lishi. O‘rta asrlarda savdo (XI-
XV asrlar). O‘rta asrlar shaharlari tarixi tarixshunosligi. Klermon sobori va salib
yurishlarining boshlanishi. Salibchilarning diniy-ritsarlik ordenlari. Salib
yurishlari. Salib yurishlari tarixi bo‘yicha manbalar.
Anglo-saks qirolliklarining tashkil topishi. O‘rta asrlar Angliya tarixi
bo‘yicha manbalar. Angliya Vilgelm I Bosqinchi davrida. Genrix II ning sud va
harbiy islohoti. Ioann Yersizning ichki va tashqi siyosati. Angliyada parlamentning
vujudga kelishi. Angliyada Uot Tayler qo‘zg‘oloni. O‘rta asrlarda Angliya
tarixining tarixshunosligi. Fransiyada kapetinglar sulolasining hokimiyatga kelishi.
Filipp IV davrida Fransiya. General shtatlarning chaqirilishi. Papalikning «Avinon
qamali». Yuz yillik urushning boshlanish sabablari va borishi. XI-XV asrlarda
Fransiyada xalq qo‘zg‘alon. Fransiyani siyosiy birlashtirishning tugallanishi.
Fransiyaning o‘rta asrlar tarixshunosligi.
Germaniyada saksoniyaliklar sulolasi hukmronligining o‘rnatilishi. Otton I
ning cherkov siyosati. German xalqining «Muqaddas Rim imperiyasi»ning tashkil
topishi. Frankonlar, shtaufen, gabsburglar davrida Muqaddas Rim imperiyasi. Karl
IV Lyuksemburgning «Oltin bullasi» va Germaniyada feodal tarqoqlikning
kuchayishi.
Ispaniyaga arablar hujumi. Ispaniyada arablar madaniyati. Rekonkista
harakati va bosqichlari. Pireney yarim orolida mustaqil davlatlarning tashkil
topishi. Yagona ispan davlati. Korteslar faoliyati. O‘rta asrlar Ispaniya tarixining
tarixshunoslikda o‘rganilishi. Ilk Italiya gumanizmi. XIII-XV asrlarda Italiya
shahar-davlatlarining ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy rivojlanishi. Italiyada xalq
qo‘zg‘alonlari. Ilk uyg‘onish davri Italiya san’ati. O‘rta asrlar Italiya tarixining
tarixshunoslikda o‘rganilishi. Vikinglar davri. XI-XV asrlarda Shimoliy Yevropa
davlatlari.
XI-XV asrlarda Janubiy slavyan davlatlari: Bolgariya, Xorvatiya, Serbiya.
XI-XV asrlarda g‘arbiy slavyan davlatlari: Polsha, Chexiya. Ko‘p millatli Rech
Pospolitayaning tashkil topishi (Lyublin uniyasi). O‘rta asrlar davrida Vengriya,
Valaxiya, Moldoviya, Transilvaniya. XI-XV asrlarda Shimoliy Afrika va Yaqin
Sharq davlatlari. XI-XV asrlarda Yevropa madaniyati.
Buyuk geografik kashfiyotlarning boshlanish sabablari. Xristofor Kolumb.
Vasko da Gama. Dunyo aylana birinchi sayohat. Buyuk geografik kashfiyotlarning
tarixi bo‘yicha manbalar. Germaniya Reformatsiya davrida. Martin Lyuter
ta’limoti. Germaniyada 1525 yildagi dehqonlar urushi. Niderlandiya burjua
inqilobi.
O‘rta asr feodal jamiyati xristian dini va cherkovi. Papalikning quchayishi.
Inkvizitsiya sudi. XVI-XVII asrlar boshlarida Angliya. Agrar to‘ntaruv va g‘ov
tutish. Tyudorlar sulolasi. Angliyada reformatsiya. Robert Ket qo‘zg‘aloni.
Angliya absolyutizmining o‘ziga xos xususiyatlari. XVI asrda Angliya madaniyati.
Fransiyada gugenotlar urushi. Fransiyada absolyutizmning qaror topishi. Kardinal
Rishele «Siyosiy Vasiyatnomasi». Boburiylar davrida Hindiston (XVI-XVII
asrlarda).
Kichik Osiyo saljuqiylar davlatining tashkil topishi. Saljuqiylar sultonligida
davlat tuzimi va ijtimoiy tuzum. Ko‘chmanchi turklar va mahalliy aholi o‘rtasidagi
munosabat. Turk xalqining shakllanishi. Iqto va timar yer egaligining rivojlanishi.
Vaqf va mulk egaligi. Saljuqiylar sultonligida qullar. Saljuqiylar sultonligida
qurultoylarning o‘rni. Sultonlikda sud tizimi. Qizilboshlar qo‘zg‘oloni. Saljuqiylar
sultonligining mug‘ullar tomonidan bo‘ysundirilishi. Mug‘ullarga qarshi kurash.
Jimra boshchiligidagi qo‘zg‘olon (1277y). Saljuqiylar sultonligining parchalanishi.
Usmoniylar davlatining paydo bo‘lishi. Usmoniy davlatining Bolqon yarim
oroliga yurishlari. Usmoniylar davlatining boshqarish tizimi va ijtimoiy
munosabatlari. Turkiyaga Amir Temur yurishlari. Sulton Murod I davrida(1421-
1451) turklarining qisman o‘zlarini tiklash va qaytadan harbiy yurishlarni
boshlashlari.Usmoniy turklar tomonidan Konstantinopolning bosib olinishi va
Vizantiyaning
qulashi.Turklarning
Yevropaga
harbiy
yurishlari.
Bolqon
davlatlarining turklar tomonidan istilo qilinishi. Kosova jangi. Bolgariyaga xujum.
Tirnovaning olinishi. Turklar xujumiga qarshi kurash. XV-XVII asrlarda Bolqon
yarim orolida turklarning harbiy feodal hukmronligi. Bolqon yarim oroliga
turklarning ko‘chirib keltirilishi. Turklar hukmronligi davrida Bolqon yarim oroli
aholisining turli toifalari o‘rtasidagi farq. Turklarning boshqaruv tizimi. Ularning
xristian diniga munosabati. Turklar xukmronligi davrida yerga egalik formalari
va dehqonlar ahvoli.
Karl V hukmronligi davrida iqtisodiy ziddiyatning keskinlashishi.
Kostiliyada kommuneros harakati. Kommuneros harakatining mag‘lubiyati va
uning oqibati. XVI asrda Ispaniyaning iqtisodiy rivojlanishi. Davlat tuzumi.
Ispaniyaning inqirozga uchrashi. Filipp II. XVI asr ikkinchi yarmida iqtisodiy
inqiroz. Ispaniya absolyutizmi. Filipp II ning tashqi siyosati. XVII asr boshlarida
Ispaniya. XVII asr birinchi yarmida Ispaniya tashqi siyosati. Portugaliyaning
mustaqillik e’lon qilishi. XVII asr birinchi yarmida xalq harakati.
Uch qirollik davrida Koreya yarim oroli. Tan bosqini va mamlakatni Sillaning
xokimiyati ostiga birlashtirilishi. Sillaning ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy taraqqiyoti.
Silla madaniyati. Koreya yarim orolida Koryo davlatining tashkil topishi. Koryo
davlatining ijtimoiy-iqitisodiy hayoti. Koryo davlatining tashqi siyosati,
Mo‘g‘ullar bosqini. XIV asrning ikkinchi yarmida Koryo. Koryo madaniayti.
Kareyada Choson davlatining tashkil topishi.
Tayka islohotlari. Yapon jamiyati va davlati VII-X asrlarda. Yaponiyaning
XI-XII asrlardagi taraqqiyotining o‘ziga xos xususiyatlari. Ilk o‘rta asrlarda
Yaponiya madaniyati. IX-XI asrlarda Yaponiya feodal jamiyatida ijtimoiy
iqtisodiy munosabatlar. Yaponiyada syogunat tizimining o‘rnatilishi. Samuraylar
kelib chiqishi, tashkiliy tuzilmasi va g‘oyasi. Rivojlangan o‘rta asrlarda
Yaponiyada shaharlar va savdo taraqqiyoti. XIV-XV asrlarda Yaponiyada
dehqonlar norozilik harakatlari. XI-XV asrlarda Yaponiya madaniyati.
Ilk o‘rta asrlarda Xitoy. Uch podsholik davri. Xitoyda yagona Suy
imperiyasining tashkil topishi. Tan imperiyasi va uning inqirozi. Besh sulola va
o‘n qirollik davri. Xitoyning ilk o‘rta asrlarda tashqi siyosati va xalqaro aloqalari.
Xitoyda Sun sulolasi davlatining qaror topishi va davlat tuzumi. Sun slolasi
davrida Xitoyda xalq norozilik harakatlari va islohotlar uchun kurash, uning
oqibatlari. Xitoyda chjurchjenlar va mo‘g‘ullar bosqinchiligi. Xitoyda mo‘g‘ul
hukmronligiga qarshi kurash va Min sulolasi hukmronligining o‘rnatilishi. Min
sulolasi hukmdorlarining ichki va tashqi siyosati. Rivojlangan o‘rta asrlarda Xitoy
madaniyati.
Fotimiylar davrida Shimoliy Afrika va Yaqin Sharqda ijtimoiy-siyosiy ahvol.
Ayubiylar hukmronligi davrida Shimoliy Afrika va Yaqin Sharq. Misr va Suriyada
mamluklar davlati va uning tashqi siyosati. Shimoliy Afrika va Yaqin Sharq
davlatlarida davlat tuzilishi va boshqaruvidagi o‘ziga xoslik. Shimoliy Afrika va
Yaqin Sharq feodal arab davlatlarida iqtisodiy hayot. Feodal arab davlatlari
madaniyati.
“Yangi zamon davri”:
Yangi tarix davrlarining o‘ziga xos xususiyatlari.
Yangi zamon davri tarixshunosligi. XVII asr ingliz burjua inqilobi. Styuartlar
hokimiyatining tiklanishi. Angliyada 1688 yilgi «Shonli» inqilob. Angliyada agrar
to‘ntaruv va uning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari. Angliyada sanoat to‘ntaruvi.
Angliyada chartistlar harakati. Lyudovik XIV hukmronligi davrida Fransiya.
Lyudovik XV davrida tashqi siyosat. XVIII asr fransuz burjua inqilobi. Fransiyada
yakobinchilar hukumatining ichki va tashqi siyosati. Direktoriya va Konsullik
davrida Fransiya. Napoleon Bonapartning ichki siyosati. Fransiyada Birinchi
imperiyaning tashkil topishi. Birinchi imperiyaning tashqi siyosati. Vena kongressi
va uning qarorlari. «Muqaddas ittifoq» va uning kongresslari. 1848-1849 yillarda
Fransiya inqilobi. Fransiyada Ikkinchi imperiyaning o‘rnatilishi. Ikkinchi
imperiyaning ichki va tashqi siyosati. 1848-1849 yillarda Italiya inqilobi. 1848-
1849 yillarda Avstro-Vengriya inqilobi. 1848-1849 yillar inqiloblarining
tarixshunosligi. Italiyaning birlashtirilishi. Bismark hukumatining ichki siyosati.
Germaniyani birlashtirilish uchun kurash. Shimoliy Germaniya ittifoqi. Kichik
Germaniya rejasi. Buyuk Germaniya rejasi. Janubiy Germaniya davlatlari.
Fransiya-Prussiya
urushi.
Uch
imperator
kelishuvi. Germaniya-Fransiya
munosabatlari (1871-1875). Otto fon Bismark hukumatining ichki va tashqi
siyosati (1876-1890). Rossiyada Pyotr I islohotlari. Yekaterina II hukmronligi
davrida Rossiya. Aleksandr I ning ichki va tashqi siyosati. Aleksandr II islohotlari.
XIX asr ikkinchi yarmida Rossiya tashqi siyosati. 1877-1878 yillardagi Rus-turk
urushi va berlin konferensiyasi.
Uchinchi respublika davrida Fransiya. «Dreyfus ishi» va Panama mojarosi.
XIX asrning oxirgi choragida Angliyaning ichki siyosati. XIX asr oxiri – XX asr
boshlarida Angliyaning tashqi siyosati. Vilgelm II hukmronligi davrida
Germaniya. Avstro-Vengriya dualistik monarxiyasi. XIX asr oxiri – XX asr
boshlarida Italiya. XIX asr oxiri – XX asr boshlarida sharqiy-janubiy slavyanlar.
Xitoyda taypinlar harakati. Eronda babidlar qo‘zg‘oloni. Meydzi inqilobi va
Yaponiyada burjua islohotlari. Hindistonda sipohiylar qo‘zg‘oloni. XIX asr oxiri –
XX asr boshlarida Afg‘oniston. XIX asr oxiri – XX asr boshlarida Usmoniylar
imperiyasi. Yevropadagi harbiy-siyosiy bloklar: Uchlar ittifoqi. Yevropadagi
harbiy-siyosiy bloklar: Antanta. XIX asr oxirgi choragidagi xalqaro munosabatlar.
XX asr boshlaridagi harbiy inqirozlar. «Bolqon ittifoqi»ning vujudga kelishi va
Bolqon urushlari. Saraevodagi qotillik va Birinchi jahon urushining boshlanishi.
Birinchi jahon urushining 1914-1916 yillardagi harbiy harakatlari. Birinchi jahon
urushida 1916-1918 yillardagi harbiy harakatlar. Birinchi jahon urushining
yakunlari va oqibatlari. Birinchi jahon urushining chet el tarixshunosligi. XIX asr
oxiri – XX asr boshlarida harbiy-siyosiy ittifoqlarning tashkil topishi.
Yangi zamon davrida xalqaro munosbatlar. 30 yillik urushdan so‘ng
Yevropaning siyosiy xaritasi. Tashqi siyosat va diplomatiyaga doir muassasalar.
Yevropa davlatlari tashqi siyosati va diplomatiyasining asosiy jihatlari. Yevropada
Fransiyaning hukmronlik davri. Lyudovik XIV asrning tashqi siyosati va
diplomatiyasi. Nimvegen sulhi. Franko-golland raqobati. Vilgelm Oranskiy
diplomatiyasi. XVII asr ingliz burjua inqilobi va xalqaro siyosatdagi yangi
munosabatlar. Angliyada «Uzoq parlament» diplomatiyasi. Kromvel va uning
tarixdagi o‘rni. Yosh ingliz respublikasi (1649-1953). Tashqi siyosatdagi asosiy
yo‘nalishlar. Styuartlar hukmronligining tiklanish davrida ingliz diplomatiyasi.
1688 yildagi davlat to‘ntaruvining xalqaro munosabatlarga ta’siri. XVIII asrda
Angliyada siyosiy hayot. XVIII asrda Angliyada ijtimoiy hayot.
XVIII asr birinchi yarmida Rossiya diplomatiyasi. Petr I hukmronligi
davrida diplomatik muassasalar va ularning faoliyati. Petr I diplomat sifatida.
Ispaniya merosi uchun urush (1701-1714). Utrext sulhi. Polsha masalasi. Xalqaro
munosabatlarda (1730-1735). Avstriya merosi uchun urush (1740-1748) va
diplomatiya. Avstriya-Prussiya raqobati. Fridrix II diplomatiyasi. Lyudovik XV
davrida fransuz diplomatiyasi. XVIII asr birinchi yarmida Angliya tashqi siyosati.
Uilyam Pitt Katta diplomatiyasi.
Anglo-fransuz raqobati. Yetti yillik urush (1756-1763) ning diplomatik
tayyorlanishi. Asosiy janglari. Rus armiyasining muvaffaqiyatlari. Prussiyaning
qutqarilishi. Urushning yakuni va natijalari. Sulh shartnomalarining imzolanishi.
Yekaterina II diplomatiyasi. Rossiyaning diplomatik muassasalari. Rossiya-
Turkiya munosabatlari. Amerika respublikasining diplomatiyasi. Maxfiy
yozishmalar komiteti. Saylas Dip missiyasi. Benjamin Franklin diplomatiyasi.
Yevropa davlatlarining Shimoliy Amerikadagi mustaqillik urushiga munosabatlari.
Mustaqillik urushining yakuni va oqibatlari. XVIII asr fransuz burjua inqilobi va
Yevropada xalqaro munosabatlar. Lyudovik XVI diplomatiyasi. Yevropa
diplomatiyasi (1789-1792). Inqilobiy Fransiya diplomatiyasi. Termidorlar va
Direktoriya davrida Fransiya tashqi siyosati. Napoleon Bonapart diplomatiyasi.
Sharl Moris Taleyran mohir diplomat sifatida. Vena kongressi. Germaniya ittifoqi.
Polsha va Saksoniya masalalari. Muqaddas ittifoq.
Shleyzvig-Golshteyn masalasi va Daniyaga qarshi urush. Avstriya-Prussiya
raqobati. Avstriya-Prussiya-Italiya urushi. Praga sulhi. Shimoliy Germaniya
ittifoqi. Fransiya va Prussiya diplomatiyasida Lyuksemburg masalasi. Urushning
diplomatik tayyorlanishi. Fransiyaning jangari loyihalari. Bismark va Benedetti.
Vilgelm I va Benedetti. Yevropadagi xalqaro vaziyat. Davlatlarning Fransiya-
Prussiya urushiga munosabatlari. Fransiya-Prussiya urushining boshlanishi.
Frankfurt sulhidan so‘ng Fransiyaning xalqaro ahvoli. Franko-german
munosabatlari. Fransiyaning bo‘lg‘usi ittifoqchilari. Bismark diplomatiyasi.
Fransiyani ittifoqchilardan mahrum qilishga urinish. Uch imperator ittifoqi.
Andrashi diplomatiyasi. Ikki kanslerning diplomatik kurashi. Vilgelm I ning
Peterburgga
safari.
Avstriyaning
harbiy
konvensiyalarga
qo‘shilmasligi.
Shyonbrunn shartnomasi. Fransiya va Germaniya o‘rtasida yangidan urush
havfining paydo bo‘lishi. Germaniyaning harbiy qonuni. Frans Iosifning
Peterburga
safari.
Franko-german
ziddiyatiga
Angliyaning
munosabati.
Germaniya-Rossiya munosabatlari. Radovis missiyasi. Gorchakovning qat’iyati.
Yevropada anglo-rus munosabatlari. Angliyaning O‘rta Osiyo masalasidagi
qarashlari. Rossiyaning mustamlakachilik kurashi. Manfaatlarning to‘qnash
kelishi. Turkiston general-gubernatorligining o‘rni. O‘rta Osiyoda ingliz
missiyalarining faoliyati. Afg‘oniston masalasi. Sheralixonning talablari. «Betaraf
hudud».
Bitimlarni
talqin
qilish
borasidagi
qarama-qarshiliklar.
Ingliz
diplomatiyasining talablari. Rus hukumatining yon berishi. Xivani bosib olinishi.
Gorchakov memorandumi. O‘rta Osiyoni bo‘lib olish masalasida Dizraelining
taklifi. Harakatlar erkinligini saqlab qolish.
Qo‘qon xonligini qo‘shib olinishi. Norsbrukning iste’foga chiqishi.
Littonning talablari. Sheralixonning Kaufmanga yozgan xati. Turkmanistonda
ingliz va rus ekspansiyalari.
Parij sulhi shartnomasi moddalarining bekor qilinishi va Bolqonda Rossiya
siyosatining o‘zgarishi. Turk sultoniga qo‘yilgan talablar. Turklarning Bolgariyaga
yurishi. Harbiy safarbarlikning boshlanishi. Urush e’lon qilish to‘g‘risidagi
manifest. Rus-turk urushiga Angliyaning munosabati. Rus elchisiga notaning
taqdim etilishi. Konstantinopol va bo‘g‘ozlar masalasi. Angliya-Avstriya
muzokaralari. Harbiy harakatlarning borishi. Turklarning cheklanishi. Plevnani
usmonli turklar tomonidan zabt etilishi. Londondagi kayfiyat. Andrashining
takliflari. Rus armiyasining muvaffaqiyatlari. Turkiya Angliyaning amaliy
yordamiga ega bo‘lmadi. Turkiya vositachilik qilinishini so‘raydi. Rus-turk
muzokaralari. San-Stefano kelishuvi. Berlin kongressining tayyorlanishi.
Kongressdagi diplomatik kurash. Kongress natijalari.
«Ochiq eshiklar» siyosati. Imperialistik davlatlar o‘rtasida ziddiyatlarning
keskinlashuvi. Uchlar ittifoqi va Antantaning tashkil topishi. Marokashdagi
dastlabki siyosiy inqiroz. Bosniya inqirozi va buyuk davlatlarning munosabatlari.
Marokashdagi ikkinchi siyosiy inqiroz. Italiya-Turkiya urushi va uning oqibatlari.
Bolqonda ziddiyatlarning keskinlashuvi. Bolqon ittifoqining tashkil topishi.
Birinchi Bolqon urushi. Ittifoqchilar o‘rtasidagi qarama-qarshiliklar va Ikkinchi
Bolqon urushi. Harbiy havfning kuchayishi. Saraeva qotilligi va iyul siyosiy
inqirozi. Birinchi jahon urushining boshlanishi.
Yevropada
Ispaniya
gegemonligning
Fransiya
gegemonligi
bilan
almashinuvi, Fransiya qiroli va dvoryanlarning mutlaq monarxiyasi, Genrix IV
diplomatiyasi, Syullining «Davlat xo‘jaligi asoslari» kitobi, Kardinal Rishele
(1624-1642) diplomatiyasi, Yevropada 30 yillik urush Lyudovik XIV
diplomatiyasi va urushlari, Nimvigen tinchlik shartnomasi «Uzoq parlament»
diplomatiyasi, Qirol Karl I ning qatl etilishi Oliver Kromvel diplomatiyasi,
Kardinal Mazerini diplomatiyasi, Angliyadan Sen-Jon va Streklend elchiligi
(Gollandiyaga), Navigatsion akt, Angliya va Gollandiya urushi (1652-1654), 1654
yil 28 aprelda Angliya va Shvesiya o‘rtasidagi, 1654 yil sentyabrda Daniya va
Angliya o‘rtasida imzolangan ittifoq traktatlari, Yangi Dunyoga (Amerika) Pena
ekspeditsiyasining yuborilishi, mustamlakachilik siyosatining kuchayishi, Angliya
va Fransiya raqobatining kuchayishi.
Napoleon Bonapart diplomatiyasining bosqinchilik xarakteri, Yevropada
Napoleon
Bonapart,
urushlari,
Konsullik
davrida
Napoleon
Bonapart
diplomatiyasi, Suverovning Shimoliy Italiyadan ketishi, Fransiyaga qarshi 2-
koalitsiyaning mag‘lub bo‘lishi va Amen tinchlik shartnomasi, Rossiyada
imperator Aleksandr I ning hokimiyat tepasiga kelishi, Fransiya va Rossiya,
Rossiya va Angliya o‘rtasidagi muzokaralar, 1802 yilda Fransiyaga Elba, Pemant
va Parmaning qo‘shib olinishi, Angliya-Rossiya ittifoqi va 3-koalitsiyaning
tuzilishi, 1804 yil Londonga Aleksandr I ning N.N.Novosilsev elchiligi, 1805 yil
11 aprelda imzolangan Angliya-Rossiya ittifoq shartnomasi. Napoleon tomonidan
3-koalitsiyaning parchalanishi. Napoleonning Yaqin va O‘rta Sharq borasidagi
diplomatiyasi, 4-koalitsiyaning tuzilishi. Prussiyaning Iena va Auershtedtdagi
mag‘lubiyatlari, 1806 yil 21 noyabrda Angliyaga qarshi qit’a qamalining e’lon
qilinishi, Tilzit sulhi (1807 yil 25 iyun) va Rossiya-Fransiya ittifoqi, 5-
koalitsiyaning parchalanishi va Avstriyaning yangi mag‘lubiyati. 1812 yilgi
Fransiya-Rossiya urushi va Napoleon diplomatiyasining inqirozi. 1812 yilgi
urushda Fransiya va Rossiyaning diplomatik kurash, 6-koalitsiyaning tuzilishi va
Napoleon diplomatiyasining halokati, Shomon traktat, napoleon imperiyasining
inqirozi va Burbonlar sulolasi restavratsiyasi.
Vena kongressi (1814 yil oktyabr – 1815 yil iyun). Metternixning faoliyati.
Imperator Aleksandr I ning maqsadi. Angliyadan lord kestlarining qarashlari.
Fransiya qiroli Lyudovik XVIII. Fransiya vakili knyaz Taleyronning diplomatik
faoliyati. Venada buyuk davlatlarning maqsadi. Kongressning Polsha, Saksoniya
masalasi. Avstriya, Fransiya va Angliyaning Rossiyaga va Prussiyaga qarshi
maxfiy kelishuvi. Germaniya ittifoqining boshqarilishi muammosi. Napoleonning
«100 kuni» (1815 yil 20 mart – 28 iyun). Vena kongressi qarorlari. Rossiya,
Avstriya, Fransiya, Angliya va Prussiyaning asosiy maqsadlari. Vena reglamenti
shartnomasi. Rossiyaning Yevropa «jandarmi» vazifasi. «Muqaddas ittifoq»ning
tuzilishi. Muqaddas ittifoqning Aaxen, Tronpau (Opava), Laybax (Lyublyan) va
Verona kongresslari. «Muqaddas ittifoq» faoliyatining tugashi.
Malkolm missiyasi va 1801 yildagi ingliz-eron shartnomasi. 1804-1813
yillardagi Rossiya-Eron urushi. 1794 yilda Eronning Xojarlar sulolasi hokimiyati
ostida birlashuvi. Napoleon Bonapart va imperator Pavel I ning Hindiston
masalasidagi kelishuvi. Ost-Indiya kompaniyasining Eron, O‘rta Osiyo va
Afg‘oniston masalasidagi siyosati. Fatx Alishohning Angliya bilan yaqinlashish
siyosati. 1805 yilda Eronga Turkiya orqali fransuz zobiti Jober boshliq missiyasi.
1807 yilgi Finkenshteyn shartnomasi. Eron masalasida ingliz-fransuz raqobati va
1807-1811 yillardagi Gardan va Jons missiyalari. 1813 yilda Rossiya va Eron
o‘rtasidagi Guliston tinchlik shartnomasi hamda Britaniya diplomatiyasi. 1814
yildagi Angliya va Eronning Rossiyaga qarshi yangi ittifoq shartnomasi. Britaniya
va yangi rus-eron urushi, 1828 yilgi Turkmanchoy tinchlik shartnomasi. O‘rta
Osiyo xonliklariga darvoza – Hirot masalasi. Amir Do‘st Muhammad
diplomatiyasi. Afg‘onistonga Peterburgdan ad’yutant Vitkevich elchiligi. 1839-
1842 yillardagi ingliz-afg‘on urushi davrida Britaniya diplomatiyasi. XIX asr
birinchi yarmida O‘rta Osiyo xonliklari masalasida ingliz-rus raqobati 1825 yilda
Buxoroga Murkroft va Trebek missiyasi. 1833 yildagi Byorns missiyasi. 1840 yil
Xivaga Abbot va Shekspir missiyasi.
1894-1895 yillardagi Xitoy-yapon urushi va Simonaseka tinchlik shartnomasi.
Xitoy- Yaponiya aloqalarida Fransiya va Germaniyaning munosabati. Xitoyda rus
diplomatiyasining muvaffaqiyatlari.xitoyni bo‘lib olish masalasida buyuk davlatlar
raqobati. Xitoyga nisbatan «ochiq eshiklar» siyosati (Xey doktorinasi). Rus- yapon
urushi arafasida xalqaro vaziyat, Xitoydagi xalq norozilik harakatlari. Angliya-
Yaponiya ittifoq shartnomasi va Ito Xirobumi missiyasi. Rossiya chorizmining
Uzoq Sharq masalasidagi diplomatiyasi. Xitoyda xorij kapitalining hukmron
mavqega erishuvi. Rus-yapon urushining boshlanishi va uning xalqaro
munosabatlarga tasiri. Rus-yapon urushiga buyuk davlatlarning munosabati. AQSh
prezidenti Ruzveltning rus-yapon urushida vositachilik siyosati va diplomatiyasi.
Koreyaning mustaqilligi masalasida Taft-Kosura kelishuvi. Portsmut tinchlik
shartnomasi.
Italiya-Turkiya urushi va uning Bolqon davlatlari uchun siyosiy tasiri.
Bolqon blokining vujudga kelishida Rossiyaning o‘rni. Serbiya va Avstriya-
Vengriya qarama-qarshiligining kuchayib borishi. Albaniya masalasida Italiya va
Avstriya-Vengriya qarama-qarshiligi. Bolqon davlatlari masalasida Rossiya va
Avstriya-Vengriya qarama-qarshiligi va diplomatiyasi. 1912 yil 13 martdagi
Bolgariya-Serbiya ittifoq shartnomasi. 1912 yil 16 iyuldagi Fransiya-Rossiya
dengiz shartnomasi. 1912 yil avgustda Peterburgdagi Rossiya-Fransiyaning Bolqon
masalasidagi muzokaralari. Birinchi Bolqon urushining diplomatik tayyorlanishi.
1912 yil dekabrda Londonda elchilar muzokarasi. Birinchi Bolqon urushining
umumiy yakunlari. Ikkinchi Bolqon urushiga Yevropa davlatlarining munosabati.
Buxarest tinchlik shartnomasi(1913 yil 10 avgust). 1913 yil oxiri va 1914 yil
bogshlarida Bolqon masalasi xalqaro munosabatlarda. Liman fon Sanders
missiyasi. Birinchi jahon urushi arafasida Qora dengiz bo‘g‘ozlari muammosi.
Birlinchi jahon urushida kuchlarning bo‘linishi. Har ikala imperialistik
guruhning harbiy tayyorgarligi va harbiy potensiali. 1914 yil yozida xalqaro holat
va Yaqin Sharqdagi siyosiy vaziyat. 1913-1914 yillarda Angliya-Germaniya
munosabatlari va diplomatiyasi. Germaniya imperializmining urushni boshlashga
qaror qilish. Saraevodagi qotillik. Avstriya-Vengriya taxt vorisi Frans-
Ferdinandning o‘limi masalasida Potsdamdagi muzokaralar. Eduard Greyning
diplomatik faoliyati. Puankarening Peterburga kelishi va Avstriya-Vengriyaning
Serbiyaga ultimatum. Serbiya va Avstriya-Vengriya munosabatlarida Angliya,
Fransiya, Rossiya va Germaniyaning pozitsiyalari. Germaniyaning Rossiyaga
ultimatumi.
Birinchi
jahon
urushining
boshlanishi
va
uning
xalqaro
munosabatlarga ta’siri. Germaniya qo‘shinlarining Belgiyaga bostirib kirishi.
«Eng yangi tarix»:
Eng yangi tarixning bosqichlari va shu bosqichlarni
belgilash mezoni. I va II jahon urushi o‘rtasida xalqaro munosabatlar tarixi. 1918
yil kuzida Germaniya va Avstriya-Vengriyadagi demokratik inqiloblar va ularning
oqibatlari. Versal sistemasi va uning qarorlari. I va II jahon urushi oralig‘idagi
yillarda Angliya tarixi tarixshunosligi va manbashunosligi. I jahon urushidan so‘ng
Angliyaning o‘ziga xos taraqqiyoti. 1918-1924 yillarda Angliyaning ichki va
tashqi siyosati. XX asrning 30-yillarida Angliyaning erkin savdo siyosatidan
proteksionizm siyosatiga o‘tishi. Ottava konferensiyasi va uning qarorlari. II jahon
urushi arafasida Angliyaning ichki va tashqi siyosati.
I va II jahon urushi oralig‘idagi yillarda Germaniya tarixi tarixshunosligi va
manbashunosligi. Germaniyada noyabr inqilobi va uning natijalari. Veymar
Respublikasining ichki va tashqi siyosati. 1918-yil kuzidagi Germaniyadagi
iqtisodiy-siyosiy va harbiy inqiroz. Maks Badenskiy boshchiligida yangi
hukumatning tuzilishi va uning faoliyati. Antanta davlatlari boshchiligida I jahon
urushining tugashini haqidagi kelishuv. (Kompen yarash bitimi). Kildagi voqea va
Germaniyada inqilobning boshlanishi. Sovetlar I Umumgerman sezdi va uning
natijalari. 1919 yil yanvardagi aksilinqilobiy harakatlar va ularning natijasi. Milliy
Majlisda saylov va uning yakunlari. Jahon iqtisodiy inqirozi va uning Germaniyaga
ta’siri. Bryuni hukumatining qaror topishi, uning ichkt va tashqi siyosati. 1932
yildagi parlament va prezident saylovlari va uning respublika inqiroziga ta’siri.
Natsistlarning hokimiyatga kelishi. Fashizm va uning mohiyati. Fashizm siyosiy
tuzumining shakllanishi. Fashizmning iqtisodiy sistemasi. Germaniya fashizmining
tashqi siyosati.
I jahon urushidan so‘ng Fransiyaning iqtisodiy taraqqiyoti. Versal-
Vashington sistemasining vujudga kelishi va unda Fransiyaning tutgan o‘rni. 1924-
1929 yillarda Fransiya. Radikallar va sotsialistlar partiyalaridan tuzilgan «so‘l
blok» hukumatining faoliyati. Fransiyada fashistik tashkilotlarning paydo bo‘lishi
va ularning faollashuvi. 1934 yil fevral voqealari. Fashizmga qarshi kurashda xalq
frontining vujudga kelishi, xalq frontining dasturi. 1936 yildagi saylov va uning
natijasi. II jahon urushi arafasida Fransiya va xalq frontining tarqab ketishi.
Urushdan keyingi iqtisodiy-siyosiy inqiroz yillarida Italiya. Italiyada
fashizmning paydo bo‘lishi va hokimiyat tepasiga kelishi sabablari. Italiyada
totalitar tuzumning o‘rnatilishi. II jahon urushi arafasida Italiya.
Iqtisodiy va siyosiy inqiroz yillarida AQSh (1918-1921 yy.). Parij
konferensiyasida AQSh-ning ishtiroki. Vashington sistemasi.1928 yilgi Prezident
saylovlari va G.Guverning (1929-1932) Prezidentligi. 1932 yil Prezident
saylovlarida demokratlar g‘alabasi va F.D.Ruzveltning “Yangicha siyosati”
mohiyati.Ikkinchi jahon urushi arafasida AQSh.
Rossiyada
1917-yilgi
fevraldagi
davlat
to‘ntarishi.
Qo‘sh
hokimiyatchilikning vujudga kelishi. 1917-yilgi oktyabr inqilobi. Fuqarolar urushi
va chet el intervensiyasi. SSSRning tashkil topishi. II jahon urushi arafasida Sovet
davlatining tashqi siyosati. SSJI 1918-1939 yillarda. Sovet imperiyasining
shakllanishi, totalitar tuzumning vujudga kelishi. Stalin diktaturasi. Sovet
davlatining tashqi siyosati.
II jahon urushi arafasida xalqaro munosabatlar. Myunxen kelishuvi.
II jahon urushining tarixshunoslikda yoritilishi. II jahon urushining kelib
chiqish sabablari va uning davrlari. Fashistlar Germaniyasining Polshaga hujumi
va ikkinchi jahon urushining boshlanishi. G‘arbiy frontdagi «G‘alati urush».
Yevropadagi harbiy harakatlar. Germaniya fashizmining Sovet Ittifoqiga hujumi.
AQShning ikkinchi jahon urushiga kirishi. Ikkinchi frontning ochilishi. Moskva-
Tehron-Qrim konferensiyalari. Fashistlar Germaniyasining tor-mor qilishini.
BMTning tuzilishi. Berlin konferensiyasi. Yaponiyaning tor-mor etilishi va II
jahon urushining yakuni. «Sovuq urush»: mohiyati va oqibatlari.
II jahon urushidan so‘ng Germaniyada vujudga kelgan g‘arbiy va sharqiy
zonalar. 1950 yilda GFRning ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyoti. 1969 yilgi saylovlar va
V.Brant
boshchiligidagi
GSDPning
hokimiyat
tepasiga
kelishi.
G.Kol
hukumatining ichki va tashqi siyosati. 1989 yildagi Sharqiy Yevropa
mamlakatlaridagi tanazzul va Germaniyaning birlashuvi. XX asr oxiri XXI asr
boshlarida Germaniya.
II jahon urushidan so‘ng AQSh. G.Trumenning ichki va tashqi siyosati. 1952
yildagi prezident saylovlari va respublikachi D.Eyzenxauerning g‘alabasi. 1962
yildagi Karib inqirozi va Sovet-Amerika munosabatlari. 1968 yil prezident
saylovlarida R.Niksonning g‘alabasi. R.Reygan va J.Bush prezidentlik yillarida
Sovet-Amerika munosabatlari. XX asr oxiri XXI asr boshlarida AQSh.
Fransiyada Sharl de Goll boshchiligidagi Muvaqqat hukumatining faoliyati.
Fransiyada To‘rtinchi respublikaning ta’sis etilishi va uning ichki va tashqi
siyosati. To‘rtinchi respublikaning qulashi va Beshinchi respublikaning
o‘rnatilishi. Sharl de Gollning (1958-1968) ichki va tashqi siyosati. Prezident
Valeri Jiskar d’Esten davrida Fransiya. 1988 yilgi prezident saylovlari.
F.Mitteranning ichki va tashqi siyosati. XX asr oxiri XXI asr boshlarida Fransiya.
II jahon urushidan so‘ng Angliya. XX asrning 50-60 yillarda Angliya ichki
va tashqi siyosati. 1978 yildagi saylovlarda konservatorlarning hokimiyat tepasiga
kelishi. M.Tetcherning ichki va tashqi siyosati. XX asr oxiri XXI asr boshlarida
Angliya.
II jahon urushidan so‘ng Italiya. 1946 yil 2 iyundagi davlat tuzumi
to‘g‘risidagi referendum, Italiya respublikasining ta’sis etilishi. 1950-1960
yillardagi Italiyaning iqtisodiy-siyosiy taraqqiyoti. XX asr oxiri XXI asr boshlarida
Italiya.
Lotin Amerikasi davlatlarining Yevropa va AQSh tasiridan qutilishga
intilish. Meksika, Braziliya, Argentina, Venesuela kabi davlatlarning dunyodagi
mavqeining ortib borishi. Lotin Amerikasi davlatlarida amalga oshirilgan davlat
to‘ntarishlari, harbiylar boshqaruvining shakllanishi va demokratiyaga o‘tishning
og‘ir yo‘li.
Osiyo mamlakatlari eng yangi zamon davrida. 1946-1949 yillardagi xalq
ozodlik urushi va Xitoydagi xalq inqilobining g‘alabasi. Xitoyda «Katta sakrash»,
«Xalq kommunasi», «Madaniy inqilob». 1979-1996 yillarda Xitoy Xalq
Respublikasi. XX asr oxiri XXI asr boshlarida Xitoy.
II jahon urushidan keyin Yaponiyaning siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli.
XX asr so‘nggi choragida Yaponiya.
1917-1919-yillarda Yaponiyada inqilobiy harakatlarning o‘sishi «Guruch
g‘alayonlari». Uzoq Sharqda sovetlarga qarshi intervensiyada Yaponiyaning
ishtiroki. Yaponiya Parij va Vashington konferensiyalarida. XX asr 20 yillarida
Yaponiyaning tashqi siyosati. Yaponiya 1929-1933 yillardagi jahon iqtisodiy
inqirozi sharoitida. Yaponiya hukmron doiralarida tashqi siyosat masalalari
bo‘yicha siyosiy kurashlarning avj olishi. Yaponiyaning yangi urushga
tayyorgarligi. 1936 yildagi «Antikomintern pakti». Ikkinchi jahon urushining
Yaponiya uchun oqibatlari. AQShning Nagasaki va Xirosimaga bomba tashlashi.
Yaponiyadagi ijtimoiy - iqtisodiy va siyosiy islohotlar. Iqtisodiyotdagi “Yapon
mo‘jizasi”. XX asr oxirida yaponiyada ichki siyosiy inqiroz. Yaponiyaning xalqaro
munosabatlarda tutgan o‘rni.
Koreya urushining boshlanishi va uning dunyo siyosatiga tasiri. Birinchi va
ikkinchi respublika davrida Koreya. Uchinchi, to‘rtinchi va beshinchi respublikalar
davrida Koreya. XX asrning 70-80 yillarida Janubiy Koreyaning taraqqiyotidagi
katta o‘zgarishlar. Shimoliy Koreyaning militarlashib borishi, yangi asr boshlarida
Koreya yarim orolidagi vaziyat.
Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda Turkiya. Ikkinchi respublika.
Siyosiy erkinlik davri (1960-1980 –yillar). Uchinchi respublika. Iqtisodiy
erkinlikka o‘tish. Turkiya tashqi siyosati. Mosiddiq hukumati va harbiy to‘ntarish.
1960-70 yillar islohotlari. “Oq inqilob” va uning yakunlari. 1979 yil inqilobi va
Islom respublikasining o‘rnatilishi. Eronning tashqi siyosati. Ikkinchi jahon urushi
yillari davrida Afg‘oniston. M.Dovud respublikasi. Avtoritarizmga qaytish. Aprel
inqilobi. AXDP hokimyat tepasida. AXDP rejimining emirilishi va uning
qulashi.Ikkinchi jahon urushidan so‘ng arab mamlakatlarining siyosiy ahvoli. Arab
– Isroil urushlari. Arab davlatlari ligasi va uning Yaqin Sharq muammosiga
munosabati. “Sovuq urush” yillarida Falastin muammosi.
1947 yil Hindiston ittifoqi va Pokistonnning tashkil topishi. Mustaqillik
qo‘lga kiritgandan keyin davrda Hindiston. J.Neruning ichki va tashqi siyosati.
Hozirgi davrda Hindiston taraqqiyoti.
Dostları ilə paylaş: |