Magistrlik dissertatsiyasi

Ilmiy rahbar:
Magistr:

1. 
   Bob. Tibbiyot markazlari faoliyatini boshqarishdagi faoliyatlar.
   

1. 
   Tibbiyot markazlari faoliyatini boshqarishda axborot jarayonlaridagi qonuniyatlarni o’rganish
   

Axborotni elektron tarzda taqdim etish davrida kompyuter tizimlari mehnat quroliga aylanadi, buning uchun axborot ob'ekti va natijasi bo'lib, ushbu ma'lumotlarga jamoaviy kirish ishlab chiqarishni tashkil etishning eng keng tarqalgan usuliga aylanadi. Shunday qilib, kompyuter tizimlarining maqsadi asta-sekin individual ishchilarning qo'l mehnatini avtomatlashtirishdan barcha xodimlarning faoliyatini axborotlashtirishga o'tishdir. Axborot asosiy korporativ resursga aylanmoqda. Tibbiyotga kelsak, odamlar hayotida axborotga o'z vaqtida kirishni ta'minlash muhim ahamiyatga ega. Kerakli ma'lumotlarga ega bo'lish, hozirgi yoki tarixiy, ko'pincha shifokorga bemorga o'z vaqtida va malakali tibbiy yordam ko'rsatish uchun yetishmaydigan yagona narsa hisoblanadi.
Muntazam hujjat aylanishi, hujjatlarning yo'qolgan nusxalari, xuddi shu bemor haqidagi geografik jihatdan tarqoq ma'lumotlar, malakali qidiruv usullarining etishmasligi - bularning barchasi tibbiyot mutaxassislaridan vaqt va kuch talab qiladi va ularning faoliyati samaradorligini sezilarli darajada kamaytiradi. Bundan tashqari, har bir bemorning ahvolini baholay olishi uchun shifokor doimo yodda tutishi kerak bo'lgan ma'lumotlar miqdori, albatta, juda katta. Qayta ishlangan ma'lumotlarning miqdori har bir kishi uchun individual bo'lgan ba'zi muhim parametrlarning qiymatidan oshib ketganda, ushbu ma'lumotlarni tartibga solish va tizimlashtirish imkonsiz bo'ladi. Qobiliyatni saqlab qolish uchun qayta ishlash doimiy ravishda o'sib borayotgan ma'lumotlar hajmi, ma'lumotlarni to'plash va qayta ishlashning yangi usuliga o'tish zarur, bu qandaydir individual axborot inqilobi sifatida ko'rib chiqilishi mumkin, buning natijasi kasbiy faoliyatda yangi vositadan foydalanishning boshlanishi bo'lishi kerak. Axborot tizimi mustaqil ravishda (odam ishtirokisiz) ishlaydimi yoki yo'qligiga qarab, axborot tizimi bo'lishi mumkin avtomatik yoki avtomatlashtirilgan.
Avtomatlashtirilgan ma'lumotlar tizim ham qo'lda, ham avtomatlashtirilgan jarayonlarni bajarish imkoniyatini beradi. Bunday tizimning bo'g'ini bo'lgan foydalanuvchi (operator) va kompyuter vositalari axborotni qayta ishlash va undan keyingi foydalanish uchun birgalikda ishlaydi. Davolash va diagnostika jarayoni shaxs (shifokor) ishtirokisiz davom eta olmasligi sababli, kelajakda biz faqat avtomatlashtirilgan tizimlarni nazarda tutamiz. Foydalanuvchilarni asosiy ARM- axborot hizmatlari bilan bеpul ta'minlaydi. Kataloglar kartotеkalar tizimi va ARM axborotlarni bеrishning boshqa shakillari orqali ARM fondi tarkibi to’g’risida to’liq axborot bеradi. Matbaa asarlari va boshqa xujatlarni qidirish va tanlashda maslahat yordami ko’rsatadi. ARM fondlardan hujjatlarni vaqtincha foydalanish uchun bеradi: Ta'lim muassasasining ilmiy va o’quv ishlariga yordam sifatida bibliografik ko’rsatkichlar, adabiyotlar ro’yhatlari tuzatadi: Tеmatik, adrеsli va boshqa bibliografik ma'lumotlar bеradi: bibliografik obzorlar o’tkazadi: kitob ko’rgazmalari tashkil qiladi. Foydalanuvchilar rahbariyat, profеssor o’qituvchilar tarkibi, ilmiy hodimlar va aspirantlarning axborotlarga bo’lgan ehtiyojini aniqlaydi, o’rganadi va muntazam ravishda aniqlashtirib boradi.
Foydalanuvchilarga boshqa hizmatlar, shu jumladan ro’yhati ARMdan foydalanish qoidalarida bеlgilanadigan pulli hizmatlar ko’rsatadi. Kichik va o’rta biznеs korxonalariga uyushmalar va boshqa tashkilotlarga shartnomalar bo’yicha ARM axborot hizmatini tashkil qiladi. Axborotlarni qidirib topish, ularni mustaqil ta'lim olishda, o’quv jarayonida va ilmiy ishlarda qo’llanish, ARMning ma'lumotnoma bibliografik apparatiga axborot tizimlariga va ma'lumotlar bazalariga tayanish ko’nikmalarini shakillantiradi. Foydalanuvchilar uchun informatika, bibliografiya –axborot spravka bo’yicha mashg’ulotlar tashkil qilish.
Mintaqaning boshqa ARM, AKM bilan muvofiqlashtirgan holda aholining kitoblarga bo’lgan talablari, shuningdеk ta'lim - kasb hunar dasturlari, o’quv rеjalari hamda ilmiy tadqiqotlar tеmatikalariga muvofiq fondni komplеktlashni ta'minlaydi. O’quv, ilmiy, davriy, ma'lumotnoma, badiiy adabiyotlar va boshqa turdagi nashrlarni sotib oladi. Fondlarni komplеktlash manbalari mustaqil ravishda bеlgilaydi. ARM, AKM hamda rеspublikadagi boshqa muassasa va tashkilotlar bilan kitoblar ayriboshlashni shuningdеk zaruriyatga ko’ra horijiy mamlakatlarning kutubxonalari va tashkilotlari bilan halqaro kitoblar ayriboshalshni amalga oshiradi. Fondlarni komplеktlash rеjalariga tuzatishlar kiritish, ta'lim muassasalari uchun adabiyotlar chiqarishni rеjalashtirish hamda foydalanuvchilarning fondlar tarkibining axborotlarga bo’lgan ehtiyojlariga muvofiqlashtirish maqsadida kitobxonlar talablari qondirilish darajasining o’rganadi. Barcha toifadagi foydalanuvchilarning va ilmiy ommabop adabiyotlar bilan ta'minlanganligini tahlil qiladi. Ilg’or axborot ARM tеhnologiyasini, tadqiqot ishalri natijalarini joriy etadi. Kitobxonlar qiziqishlarini o’rganish maqsadida sotsiologik tadqiqotlar o’tkazadi.
Tibbiyot amaliyotiga joriy etish va kompyuter texnikasi va dasturiy ta'minotini ishlab chiqish deb ataladi davolash va diagnostika jarayonini avtomatlashtirish. Demak, tibbiy axborot tizimining quyidagi ta'rifini berish mumkin: " Tibbiy axborot tizimi (MIS) Bu tibbiy-profilaktika muassasasida sodir bo'ladigan jarayonlarni avtomatlashtirish uchun mo'ljallangan dasturiy va apparat vositalari, ma'lumotlar bazalari va bilimlar to'plamidir. Ochiq tibbiy axborot tizimlari."Ochiq" MIS ta'rifi ular umumiy qabul qilingan qoidalar va standartlarga javob beradigan boshqa tizimlar bilan tibbiy va iqtisodiy hujjatlarni almashish tartiblarini amalga oshirishlarini anglatadi. Tibbiy axborot tizimlarining ochiqligini amalga oshirish uchun ularning o'zaro ta'siri bo'yicha qoidalar va standartlarni oldindan ishlab chiqish kerak. Ideal holda, ikkita ochiq tibbiy axborot tizimi ishlab chiquvchilar tomonidan qo'shimcha harakatlarsiz o'zaro ta'sir qilishi mumkin. Biz shuni ta'kidlaymiz ochiqlik tizimlar bu holda ularda saqlanadigan ma'lumotlarning umumiy mavjudligini anglatmaydi. Har bir tizimning egalari qaysi ma'lumotlarni boshqa muassasalarga o'tkazish mumkin va mumkin emasligini o'zlari hal qiladilar.
Ma’lumki, hozirgi bosqichda inson faoliyatining barcha jabhalarida axborot va kommunikatsiyaning ahamiyati muttasil ortib bormoqda, bu esa ijtimoiy-iqtisodiy tabiatning o‘zgarishi, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining paydo bo‘lishi bilan bog‘liq. so'nggi yutuqlar texnika va texnologiya sohasida, natijalari ilmiy tadqiqot jihatida yuzaga keladi. Har bir insonga ma'lumot kerak: boshqaruv tuzilmalari, korxonalar jamoalari, tibbiyot muassasalari va boshqalar. Faqat sezgi, hayot va amaliy tajribaga tayanib bo'lmaydi. Rivojlanayotgan muammolarni hal qilishga yordam beradigan barcha kengaytirilgan ma'lumotlarni olish va o'zlashtirish kerak. Bu ish axborot va aloqa haqida - har bir kishi kundalik ravishda shug'ullanadigan narsa bilan shug'ullanadi, lekin juda kam odam buni oqilona izchil qiladi. Boshqaruvda muloqotning ahamiyatini ortiqcha baholash deyarli mumkin emas.
Tibbiyot muassasalari o'z maqsadlariga erishishni osonlashtirish uchun rahbarlar qiladigan deyarli hamma narsa samarali muloqotni talab qiladi. Agar odamlar ma'lumot almashish imkoniga ega bo'lmasa, ular birgalikda ishlash, maqsadlarni shakllantirish va ularga erisha olmasligi aniq. Biroq, ma'lum bo'lishicha, aloqa o'zaro bog'liq bosqichlardan iborat murakkab jarayondir. Ushbu qadamlarning har biri bizning fikrlarimizni boshqa odamga tushunarli qilish uchun zarurdir. Har bir qadam shunday nuqtaki, agar biz beparvo bo'lsak va nima qilayotganimiz haqida o'ylamasak, ma'no yo'qolishi mumkin. Boshqaruvda muloqotning ahamiyatini ortiqcha baholash deyarli mumkin emas. Samarali shaxslararo muloqot bir qator sabablarga ko'ra boshqaruv muvaffaqiyati uchun zarurdir.