MahirəNərimanqızı
keçirilməsi və ya interferensiya
Yüklə 4,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
keçirilməsi və ya interferensiya hadisəsi baĢ verir.
Burada vərdiĢlərin mənfi qarĢılıqlı təsiri onda ifadə olunur ki, əvvəl yaranmıĢ vərdiĢlər yeni vərdiĢin yaranmasını
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs Mərkəz i Ümumi psixologiya. Psixologiya
95
çətinləĢdirir və ya onun səmərəliliyini aĢağı salır. Məsələn, kiril əlifbası ilə yazı vərdiĢlərinə yiyələnmiĢ adam birdən birə latın əlifbası ilə (latın qrafiki) yazmağa baĢladıqda ciddi çətinliklə qarĢılaĢır. Bu cür ləngimənin və ya interferensiyanın baĢ verməsinin əsas səbəbi əvvəl yaranmıĢ vərdiĢin fəaliyyətə baĢlamasını təhrik edən assosiasiyadan irəli gəlir. Bu o deməkdir ki, əgər A qıcıqlandırıcı və B reaksiyası arasında möhkəm Ģərti refleks- assosiasiya yaranmıĢ olarsa, onda həmin A qıcıqlandırıcı ilə yeni B hərəki reaksiyası arasında assosiasiyanın yaranması çətinləĢəcəkdir. Bu zaman assosiativ ləngimə və ya interferensiya özünü göstərəcəkdir. Psixoloji ədəbiyyatlarda interferensiyanın baĢqa növünün də mövcud olduğu göstərilir. Psixoloqlar belə hesab edirlər ki, yeni vərdiĢ bu və ya digər Ģəkildə yarana və möhkəmlənə bilər. Lakin, hər halda, həmin yeni vərdiĢin tətbiqi lazım gəldikdə onun tətbiqinin ya ləngiməsi baĢ verə bilər, ya da yeni vərdiĢin əvəzinə əvvəl yaranmıĢ, indiki halda lazım olmayan vərdiĢ özünü göstərə bilər. Bu zaman bir növ interferensiya
Ġnterferensiya hadisəsinə pedaqoji təcrübədə, Ģagird və tələbələrin fəaliyyətində tez-tez rast gəlmək olur. Bu baxımdan dillərin mənimsənilməsində, yazı və oxu vərdiĢlərinə yiyələnmə prosesində interferensiya hadisəsinə tez-tez özünü göstərir. AparılmıĢ tədqiqatlar Ģagirdlərin düzgün yazı vərdiĢlərinə yiyələnməsi zamanı reproduktiv ləngimənin təsirinə məruz qaldıqlarını göstərmiĢdir. Belə ki, hər hansı bir orfoqrafik qaydaya aid Ģagirdlərdə yaranmıĢ vərdiĢ digərinə mənfi təsir göstərir. ġagird əvvəlki vərdiĢin təsiri altında səhvə yol verir. Məsələn, o, sözləri ayrılıqda yazmaq vərdiĢinə yiyələnir. Həmin söz baĢqa bir sözlə birləĢərək mürəkkəb söz əmələ gətirdikdə və bitiĢik yazılmalı olduqda çox vaxt Ģagird əvvəlki vərdiĢin təsiri altında hərəkət edir. Deməli, bu zaman əvvəl
|