MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

17 

17 

17 

17 

17 

17 

17 

17 

17 

Məhz  buna  görə  də  diqqətin  həmin  növünü  N.F.Dobrinin 

ixtiyaridən sonrakı  diqqət  adlandırmıĢdır. Adətən, ixtiyaridən 

sonrakı  diqqətə  keçid  insanın  artıq  iradi  güc  sərf  etməsinin 

qarĢısını alır. 

 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 

18 

18 

IV. 7. 4. Diqqətin xarakterik xüsusiyyətləri    

  

Psixoloji ədəbiyyatda diqqətin 5 əsas xüsusiyyətini ayırd 

edirlər.  Bunlar  diqqətin  həcmi,  paylanması,  mərkəzləşməsi, 

davamlılığı  və  keçirilməsidir.  Göstərilən  xassələr  bütün 

adamlarda  eyni  səviyyədə  inkiĢaf  etmir.  Məsələn,  bəzi 

adamlarda  diqqət  daha  çox  mərkəzləĢməyə,  digərində  isə 

paylanmaya meyl edir. 

Diqqətin həçmi onun eyni vaxtda əhatə etdiyi çisimlərin 

miqdarı  ilə  müəyyən  edilir.  Diqqətin  həçmi  fərdi  Ģəkildə 

dəyiĢən  bir  kəmiyyət  olub  və  əsasən  bir-biri  ilə  əlaqəsi 

olmayan 5



2 obyekti əhatə edir. Əksər hallarda diqqətin həc-

mini  ölçmək  üçün  taxistoskop  adlanan  cihazdan  istifadə 

olunur.  Bu  cihaz  vasitəsilə  qıcıqlandırıcılar  (sözlər,  fiqurlar, 

rəqəmlər  və  s.)  elə  nümayiĢ  etdirilir  ki,  yoxlanılan  Ģəxs 

nəzərini bir obyektdən diqərinə keçirə bilməsin. 

Diqqətin  həçmi  qavranılan  cisim  və  hadisələrin  bir-biri 

ilə  nə  qədər  sıx  əlaqədar  olmasından  aslıdır.  Cisim  və 

hadisələr  bir  birləri  ilə  nə  qədər  sıx  əlaqədə  olarsa  diqqətin 

həçmi  də  bir  o  qədər  böyük  olar.  Bunu  aydın  görmək  üçün 

aĢağıdakı iki Ģəkilə nəzər salaq. 

 

 

A 

 

 

 

 

B 

 

Əgər  birinçi  Ģəkli  (A)  yoxlanana  ani  olaraq    göstərib 

götürsək və orada neçə xətt çəkildiyini soruĢsaq dəqiq rəqəmi 

çətin  eĢidəçəyik.  Ġkinçi  Ģəkli  (B)  göstərdikdə  isə  dər  hal  12 

çavabını  alacağıq.  Burada  yoxlanan  3  xəttdən  ibarət  olan  4 

---