MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

97 

97 

97 

97 

97 

97 

97 

97 

97 

Təxəyyül  insanın  qavrayışı  və  hafizəsi  ilə  bağlı  təsəvvürlərin 

yenidən  işlənməsi,  yeni  qaydada  birləşdirilməsi  əsasında  yeni 

surətlərin yaradılmasından ibarət olan psixi prosesə deyilir. 

Təxəyyül ali psixi funksiyalardan biri kimi diqqəti cəlb 

edir.  Ġnsan  təlim  və  əmək  fəaliyyətində  təkcə  öz  yaddaĢına 

əsaslanmır.  O,  öz  fəaliyyətinə  yaradıcı  Ģəkildə  yanaĢır, 

yaddaĢında  olan  təsəvvürləri  dəyiĢdirir,  yeni  qaydada 

birləĢdirir, yeni  surətlər yaradır və fəaliyyət göstərir. Yeninin 

yaradılması ilk əvvəl ideal Ģəkildə, fikirdə həyata keçirilir və 

sonra  maddi,  əməli  Ģəkildə  reallaĢdırılır.  Ġnsanın  öz 

təsəvvürlərinin 

ideal 

Ģəkildə 

fikirdə 

birləĢdirilməsi, 

dəyiĢdirilməsi  və  bu  əsasda  yeni  surətlərin  yaradılması 

təxəyyül prosesidir. 

Təxəyyül bir sıra özünəməxsus xüsusiyyətləri  ilə digər 

psixi proseslərdən fərqlənir. Bildiyimiz kimi duyğu, qavrayıĢ, 

hafizə, hətta  təfəkkür kimi psixi proseslərin elementləri hey-

vanlarda da bu və  ya baĢqa Ģəkildə özünü göstərir. Təxəyyül 

isə bir psixi proses kimi ancaq insana məxsusdur.  

Təxəyyülün  köməyi  ilə  insan  nəyi  isə  yaradır,  özünün 

fəaliyyətini  planlaĢdırır  və  onu  idarə  edir.  Demək  olar  ki, 

bəĢəriyyətin  yaratdığı  maddi  və  mənəvi  dəyərlər  insan 

təxəyyülünün  məhsuludur.  Təxəyyül  insanı  hal-hazırdakı 

vəziyyətdən  kənara  çıxarır,  ona  keçmiĢi  daha  əyani  Ģəkildə 

görməyə kömək edir, onu gələcəyə aparır.  Ġnsan öz təxəyyül 

fəaliyyətinin  vasitəsilə  ayrı  -  ayrı    orqanlarının  fəaliyyətinə 

təsir  edə  bilir.  Bunu  autotreninq  təcrübələrində  aydın  Ģəkildə 

görmək mümkündür. Təxəyyül  fəaliyyətindən istifadə edərək 

xəstəliyin  müalicəsinə  təsir  göstərmək,  baĢqa  sözlə, 

psixoterapiyada  təxəyyül  obrazlarının  yaradılmasından  geniĢ 

istifadə edilir.    

Təxəyyül  bir  psixi  proses  kimi  qavrayıĢ,  hafizə  və 

təfəkkür prosesləri arasında aralıq mövqe tutur.  

Təxəyyül  fəaliyyəti  zamanı  bizim  yaratdığımız  surətlər, 

hətta onlar fantastik mahiyyətə malik olduqda belə, onun ayrı-

---