MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

              Ümumi psixologiya. Psixologiya

 

98 

98 

ayrı  elementləri  həyatdan,  keçmiĢ  qavrayıĢlarımızdan, 

yaddaĢımızdan götürülmüĢ olur.                                                                                                                                                     

Təxəyyülün  təfəkkürlə  əlaqəsi  onda  ifadə  edilir  ki, 

təxəyyül  də  varlığın  özünəməxsus  Ģəkildə  inikasıdır.  Lakin 

təfəkkür  bir  psixi  proses  kimi  varlığı,  aləmi  anlayıĢlarla 

əməliyyat  aparmaq vasitəsi  ilə əks etdirirsə, təxəyyül varlığı 

konkret  obrazlı  formada  əks  etdirir.  Biz  bu  cəhəti  alimin  və 

yazıçının  fəaliyyətində  aydın  Ģəkildə  görə  bilərik.  Alim  də, 

yazıçı  da  varlığı  əks  etdirir,  lakin  biri  məntiqi  dəlillərlə, 

sübutlarla,  digəri  isə  təxəyyülün  köməyi  ilə,  yaratdığı 

obrazlarla. 

       Təxəyyül bir psixi proses kimi, təbii ki, müəyyən fizioloji 

proseslərlə, beyinin fəaliyyəti ilə bağlıdır. Burada ilk növbədə 

insan  beyninin  analitik-sintetik  fəaliyyəti  mühüm  əhəmiyyət 

daĢıyır.  

Belə  ki,  insan  öz  praktik,  əməli  fəaliyyətində  varlığın 

cisim və hadisələrini tərkib elementlərinə ayırır. 

Məhz  bu  elementlər  sonradan  baĢqa  bir,  yeni  qaydada 

birləĢdirilir, yeni surətlər yaradılır. Varlıq, aləm bu surətlərdə 

əks etdirilir. 

Təxəyyül 

surətlərinin 

yaranmasının 

fizioloji 

mexanizmində  əvvəllər  beyində  yaranmıĢ  müvəqqəti  sinir 

rabitələrinin  yenidən,  yeni  qaydada  birləĢməsi  və  canlanması 

dayanır. 

Əlbəttə  yeni  birləĢmələrin,  assosiasiyaların  yaranması 

üçün mövcud, əvvəlki rabitələrin dissosiasiyası zəruridir. 

N ə z ə r ə   a l s a q   k i ,   t ə x ə y y ü l   a l i   p s i x i    

f u n k s i y a d ı r ,   d e m ə k ,   t ə x ə y y ü l ü n   f i z i o l o j i  

m e x a n i z m i n d ə  

b a Ģ  

b e y i n  

y a r ı m k ü r ə l ə r i  

q a b a ğ ı n d a     g e d ə n   p r o s e s l ə r   d a y a n m a l ı d ı r .  

L a k i n   p s i x o l o q l a r d a n   R . S . N e m o v u n   d e d i y i    

k i m i ,   b a Ģ - b e y i n   q a b ı ğ ı n ı n     t ə x ə y y ü l l ə   b a ğ l ı  

o l a n  

f ə a l i y y ə t i  

l a z ı m i  

d ə r ə c ə d ə  

ö y r ə n i l m ə m i Ģ d i r .   S o n   z a m a n l a r d a   t ə x ə y y ü l  

f ə a l i y y ə t i n i n  

b e y n i n  

a Ģ a ğ ı  

 

Ģ ö b ə s i n i n  

f ə a l i y y ə t i   i l ə   b a ğ l ı l ı ğ ı   b a r ə d ə   f ə r z i y ə l ə r  

---