MahirəNərimanqızı

Скороходова О.И. Как я воспринимаю, представляю и понимаю 

окружающей мир. – М., 1972.  

19

 Теплов Б.М. Способности и одаренность // Хрестоматия по 

возрастной и педагогической психологии. – М., 1981, с. 33. 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

185 

185 

185 

185 

185 

185 

185 

185 

185 

əmək    fəaliyyətinə,  məsələn,  ali  məktəblərdə  təhsil  almağa, 

istehsalatda,  orduda  və  ictimai  həyatda  yüksək  vəzifələri 

tutmağa  nə  dərəcədə  yararlı  olduğunu  müəyyən  etmək 

olmuĢdur. 

Qabiliyyətlərin  ölçülməsi  vasitəsi  kimi  əqli  istedad 

testlərindən  istifadə  olunmağa  baĢlanmıĢdır.  Bu  testlərin 

köməyi  ilə  bir  sıra  ölkələrdə  əhali    arasında  qabiliyyətlərin 

müəyyənləĢdirilməsi 

və 

məktəblərdə 

Ģagirdlərin 

qruplaĢdırılması,  orduda  zabit  vəzifələrinin,  sənayedə  rəhbər 

vəzifələrinin tutulması və s. həyata keçirildi. 

Məzmun  etibarilə  əqli  istedad  testləri  bir  sıra  sual  və 

məsələlərdən  ibarətdir.  Testlərin  həllinin  müvəffəqiyyətlilik 

dərəcəsi  (sərf  olunan  vaxtın  miqdarı  nəzərə  alınmaq  Ģərtilə) 

bal və xalların cəmi ilə hesablanır. 

Adətən,  testlər  getdikcə  mürəkkəbləĢən  testlər 

batareyasında  birləĢdirilir.  Testlər  batareyası  həll  edilib 

qurtardıqdan sonra alınmıĢ nəticələr standart yolla hesablanır, 

hər bir yoxlananın topladığı xalın miqdarı yekunlaĢdırılır. Bu 

əqli istedad əmsalı (ĠQ) adlanan ölçünün müəyyən edilməsinə 

imkan verir. 

Bəs  intellektin  səviyyəsini  necə  müəyyən  etmək,  onu 

necə  ölçmək  olar?  Bu  sahədə  ilk  təĢəbbüs  və  fəaliyyəti 

görkəmli  fransız  psixoloqu  Alfred  Bine  (1857-1911)  həyata 

keçirmiĢdir.  Əqli  cəhətdən  geri  qalan  uĢaqlar  problemini 

öyrənən A.Bine bu problemi həll etmək üçün olduqca maraqlı 

yol  iĢləyib  hazırladı.  Bunun  üçün  uĢaqlar  tərəfindən 

müvəffəqiyyətlə həll edilməsi mümkün olan xüsusi tapĢırıqlar 

hazırlayıb  ondan  istifadə  etməyi  təklif  etdi.  A.Bine  digər 

fransız psixoloqu T.Simonla birlikdə müxtəlif yaĢlı uĢaqların 

diqqətini,  hafizəsini,  təfəkkürünü  və  s.  öyrənməyə  baĢladı. 

Nəticədə yeni - Bine-Simon testləri yarandı. Bu testalogiyada 

yeni istiqamət oldu. Bu testlə yoxlanan uĢaq öz həmyaĢıdları 

tərəfindən  yerinə  yetirilən  tapĢırıqları  həll  edə  bilirdisə,  o, 

normal  uĢaq  hesab  edilirdi.  Lakin  bir  sıra  hallarda  həmin 

---