MahirəNərimanqızı

                       CA 

Məsələn,  əgər  testlərlə  aparılan  yoxlama  nəticəsində 

iki  uĢağın  (10yaĢ  yarım  və  14  yaĢ)  hər  ikisi  eyni  (120)  xal 

toplasa  və  beləliklə  də  onların  hər  birinin  ağıl  yaĢı    11,5  ilə 

bərabər  olsa,  onda  həmin  uĢaqların  əqli  istedad  əmsalını  bu 

cür hesablamaq olar: 

                            11,5 

Birinci uĢaq ĠQ  =--------.100=109,5  

                             10,5 

 

                         11,5 

Ġkinci uĢaq ĠQ =--------.100=82,1 

                               14 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

187 

187 

187 

187 

187 

187 

187 

187 

187 

Beləliklə  birinci  uĢağın  əqli  istedad  əmsalı  109,5, 

ikinci  uĢağınkı  isə  82,5  olur.  Bu  isə  o  deməkdir  ki,  birinci 

uĢaq  əqli  cəhətdən  ikinci  uĢağa  görə  daha  istedadlıdır 

(testologiya  təcrübəsində  ĠQ_130-a  bərabərdirsə  uĢaq 

istedadlı,180  dan  çoxdursa  ən  istedadlı  hesab  olunur.  Lakin 

psixoloqların  apardıqları  elmi  psixoloji  təhlil  bu  əqli  istedad 

əmsalının  bir  növ  fiksiya  olduğunu  göstərir.  Əslində  isə 

yuxarıda  təsvir  olunan  priyomların  cəmi  insanın  əqli 

qabiliyyətlərini  deyil,  onda  bu  və  ya  digər  məlumat,  bacarıq 

və  vərdiĢlərin  olduğunu  göstərir  ki,  qabiliyyətlər  onlarla 

qarıĢdırılmamalıdır.  Qabiliyyətlərin  mahiyyətini  təĢkil  edən 

bilik  və  bacarıqların  qazanılması  isə  burada  aydınlaĢdı-

rılmamıĢ qalır. 

Heç  də  bütün  bu  deyilənlərdən  qabiliyyətlərin 

kəmiyyətcə  xarakteristikasının  və  ölçülməsinin  mümkün 

olmadığı  və  müxtəlif  diaqnostik  metodlardan,  test  və 

yoxlamalardan  istifadənin  əvvəlcədən  arzuedilməz  olduğu 

haqda  nəticə  çıxarılmamalıdır.  Bir  çox  sahələrdə,  məsələn 

anadangəlmə    qüsurları  nəticəsində  zehni  cəhətdən  geridə 

qalan  uĢaqların  müəyyənləĢdirilməsində,  yüksək  riyazi 

qabiliyyətə  malik  olan  uĢaqların  ixtisaslaĢmıĢ  məktəbdə 

oxuması  üçün  seçilməsində,  təyyarəçi  və  kosmanavtların 

seçilməsində 

testləĢdirmə 

aktual 

bir 

məsələ 

kimi 

əhəmiyyətlidir. Bu mənada nə qısa yoxlamalar, nə də onların 

nəticələrinin kəmiyyətcə təhlili heç bir etiraz doğurmur.