MahirəNərimanqızı

Müəllimin Ģagirdlərlə ünsiyyət üslubu onların qarĢı-

lıqlı  münasibətlərinin  əsası  kimi.  Müəllimin  kommunikativ 

fəaliyyətinin  öyrənilməsi  göstərir  ki,  pedaqoji  ünsiyyətin 

xarakteri  və  məzmunu  müxtəlif  amillərlə  Ģərtlənir  ki, 

bunlardan  müəllimin  fərdi  ünsiyyət  üslubu,  mövqeyi, 

ustanovkasını  xüsusi  qeyd  etmək  lazımdır.  Bunlar  bir  növ 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

Ümumi psixologiya.

 

Psixologiya

 

 

363 

363 

363 

363 

363 

363 

363 

363 

363 

ünsiyyətin vasitəsi rolunu oynayırlar. 

Adətən,  hamıda,  eləcə  də  müəllimlərin  hamısında  ün-

siyyət  üslubu  eyni  olmur.  Konkret  bir  Ģəxsiyyət  kimi  hər  bir 

müəllimdə  ünsiyyətin  təĢkili  priyom  və  metodları  nisbətən 

sabit  Ģəkildə  cəmlənir.  Kommunikativ  məsələni  həll  etməyə 

yönəldilmiĢ bu cür davamlı keyfiyyətlər fərdi ünsiyyət üslubu 

adlanır.  

Ġdarəetmə  ilə  bağlı  olaraq  sosial  psixologiyada  beĢ  cür 

rəhbərlik  üslubu  qeyd  olunur:  avtokratik,  avtoritar,  demok-

ratik, laqeyd (einasız, liberal) və qeyri-sabit (ardıcıl olmayan) 

rəhbərlik  üslubu.  Buna  uyğun  olaraq  pedaqoji  ünsiyyətin  də 

eyni üslublarını qeyd etmək mümkündür.  

Adətən, avtokratik və avtoritar rəhbərlik üslubuna malik 

olan müəllimlər pedaqoji ünsiyyətin təĢkilində demək olar ki, 

eyni  mövqe  tuturlar.  Bu  cür  rəhbərlik  üslubuna  malik  olan 

müəllimlər  Ģagirdlərə  yalnız  obyekt  kimi  yanaĢırlar.  ġagird 

ünsiyyətin bərabər hüquqlu tərəf müqabili kimi qəbul edilmir. 

Belə  müəllimlər  həmiĢə  hökmüran  olmağa  çalıĢırlar.  Onlarla 

ünsiyyət  zamanı  Ģagirdlər  təĢəbbüskarlığı  itirirlər.  Bu  cür 

ünsiyyət  üslubuna  malik  olan  müəllimlər  ünsiyyət  zamanı 

Ģagirdlərin  fərdi  xüsusiyyətlərini  nəzərə  almır,  hamı  ilə  eyni 

ünsiyyət  saxlamağa  can  atırlar.  Onlar  Ģagirdlərin  fərdi 

xüsusiyyətlərini  göstərsələr  də,  tamamilə  qeyri-real  model 

qurur, həmin fərqi olduqca ĢiĢirdir, real  hesab  edirlər. ġagird 

baĢqalarına  nisbətən  bir  qədər  fəal  olduqda,  müəllimin 

gözündə o iğtiĢaĢçı kimi, bir qədər passiv olduqda isə - tənbəl, 

avara kimi görünür. Belə müəllimlər üçün neqativ ustanovka, 

baĢqa sözlə Ģagirdə qarĢı qeyriĢüuru, pis münasibət xarakterik 

haldır. Bu cür müəllimlər ünsiyyətdə seçici, qiymətləndirmədə 

isə  subyektiv  olurlar.  Ona  görə  də  bu  cür  ünsiyyət  üslubu 

səmərəli xarakter daĢıya bilmir. 

Bu  sahədə  tədqiqat  aparan  müəlliflərin  əksəriyyəti  ən  səmərəli 

ünsiyyət  üslubu  kimi  demokratik  üslubu  qeyd  edirlər.  Belə  rəhbərlik 

üslubunda  Ģagird  subyekt  kimi  qavranılır.  Bu  cür  rəhbərlik  üslubuna 

---