MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs 

Mərkəz

i

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

 

31 

rində  350-dən  artıq  türk  adı  iĢlədib.  Türkə  xas  olan 

keyfiyyətləri  onun  kimi  dəqiq  heç  kim  göstərə  bilməyib.  O, 

türkçülüyün əsl təbliğatçısı olub, bütün yaxĢı keyfiyətləri onun 

adı  ilə  bağlayıb.  Lakin  onun  özü  də  etiraf  edir  ki,  bir  çox 

hallarda  nə  qədər  axtarsa  da,  müəyyən  qənaətə  gəlməkdə 

çətinlik çəkib: 

Nə qədər oraya at çapsam da mən, 

Bir xəbər gətirmək gəlmir əlimdən. 

deyir. 

Professor  Ə.S.Bayramov  yazır:  «Nəsiminin  təbliğ  etdiyi 

fikir  və  mülahizələr,  görüĢlər  isə  o  dövrün  hakim  islam  dini 

ideyalarının  tamamilə  əksinə  olmuĢdur.  Buna  görə  də  onun 

Ģerlərini oxuyanlar belə ölüm təhlükəsinə məruz qalmıĢlar». 

Orta  əsrlərdə,  o  cümlədən  1613-cü  ildə  ġah  Abbasın 

(1587-1629)  Osmanlılara  qalib  gəlməsindən  sonra  Qafqazdan 

Ġrana  xeyli  əhali  köçürüldü.  Təbrizdən  xeyli  əhali  Ġsfahana 

gətirildi.  Belə  yerdəyiĢmələr,  təbii  ki,  o  dövrün  adamlarının 

dünyagörüĢünə təsir edir, adət-ənənələri dəyiĢdirirdi.  

Orta  əsrləri  ġərqin  intibah  dövrü  də  adlandırırlar.  Bu 

dövrdə  Bağdadda,  DəməĢqdə,  Qahirədə  və  digər  Ģəhərlərdə 

yeni-yeni  elm  ocaqları  yaradıldı.  Elmin  müxtəlif  sahələrində 

nailiyyətlər qazanıldı, görkəmli Ģəxsiyyətlər yetiĢdi. 

Bu dövrdə ərəb və fars dili, adət-ənənəsi yuxarı dairələr-

də,  ədəbiyyatda  geniĢ  yayılsa  da,  sadə  xalq  arasında  türk  dili, 

türk  ənənəsi  qorunub  saxlanılırdı.  Azərbaycan  xalqının  psixo-

logiyası da məhz bu zəmində formalaĢırdı.  

XVIII əsrin sonları – XIX əsrin əvvəllərində belə mürək-

kəblik, ziddiyyət, dolaĢıqlıq azmıĢ kimi, dini, düĢüncəsi, həyat 

tərzi tamamilə fərqli olan ruslar Azərbaycana daxil olur. Psixo-

loji fikrin ikinci mərhələsi başa çatır, üçüncü mərhələ başlayır. 

FormalaĢmıĢ  bir  çox  keyfiyyətlər,  xüsusiyyətlər  dəyiĢir.  Yeni 

---