MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

 

Ümumi psixologiya. Psixologiya 

32 

tip  məktəblər  açılır.  Bir  çox  mütəfəkkirlər  yeni  mühitin 

yaratdığı  adamlar  oldu.  FormalaĢmıĢ  xüsusiyyətlərlə  yeni 

arasındakı ziddiyyət tədricən yeninin yayılması, güclənməsi ilə 

nəticələndi. 

XIX  əsrin  sonlarına  doğru  Azərbaycanda  maarif,  mədə-

niyyət  inkiĢaf  edir,  ziyalılar  nəsli  yetiĢirdi.  Çar  Rusiyasından 

Azərbaycana sürgünlər edilir, vəzifə borcu ilə bağlı çinovniklər 

gəlir, digər tərəfdən Rusiyada təhsil alanlar, qulluq edənlərin sayı 

artırdı.  A.Bakıxanov,  M.F.Axundov,  N.Vəzirov,  H.Zərdabi  və 

baĢqaları  elmə,  mədəniyyətə,  dövrə,  zamana  uyğun,  əvvəl-

kilərdən fərqli, həm də köhnəliyi, fanatizmi tənqid edən əsərlər 

yaratmaqla  bərabər  milli,  bəĢəri  hisslərin  formalaĢması  üçün 

əllərindən gələni edirdilər. 

M.F.Axundovun  1850-1855-ci  illər  arasında  yazdığı 

pyeslər  nəinki  Azərbaycanda,  bütövlükdə  ġərqdə  yeni  bir 

hadisə  idi.  Orta  əsrlərdə  qəzəl  janrı  necə  məĢhur  idisə,  geniĢ 

yayılmıĢdısa,  Axundovdan  sonra  dram  janrları  da  XIX  əsrin 

ikinci 

yarısında 

eləcə 

geniĢ 

yayılmıĢdı, 

xalqın 

maariflənməsində əvəzsiz rol oynamıĢdı. 

XIX əsrin ikinci yarısında - 1875-ci ildə «Əkinçi» qəze-

tinin  nəĢrinə  baĢlanması  böyük,  əhəmiyyətli  hadisə  idi.  Bu 

qəzet Azərbaycanda maarifin, mədəniyyətin, elmin inkiĢafında 

önəmli  yer tutur. Qəzetin yaradıcısı Həsən bəy Zərdabi nəinki 

həmin  dövrün,  eləcə  də  sonrakı  dövrlərin,  bundan  sonrakı 

zamanın ən böyük maarifçisi, ziyalısı olaraq qalacaq.  

Bu  dövrdə  diqqəti  cəlb  edən  digər  bir  məsələ  isə  teatr 

tamaĢalarının  göstərilməsi  ilə  bağlıdır.  Oxumağı,  yazmağı 

bacarmayan  xalq  məhz  bu  tamaĢalar  vasitəsilə  öz  hüquq  və 

azadlıqlarını  baĢa  düĢür,  tədricən  onun  uğrunda  mubarizəyə 

hazırlaĢırdılar. 

Azərbaycanda  neft  sənayesinin  sürətli  inkiĢafı  da 

---