MahirəNərimanqızı
Yüklə 6,04 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
III.5.2. Ġnsan, fərd, Ģəxsiyyət və fərdiyyət İnsan, fərd, şəxsiyət və fərdiyyət anlayıĢları bir- biri ilə müəyyən əlaqəyə malik olsa da onları eyniləĢdirmək olmaz. Onların içərisində ən geniĢ anlayıĢ «insan» anlayıĢıdır. Həm fərd, həm Ģəxsiyyət, həm də fərdiyyət eyni zamanda insandır (bax Ģəkil 3). Ġnsan həyata insan kimi gəlir. Ġnsan dölünün genlərində insan üçün zəruri olan əlamət və keyfiyyətlərin inkiĢafı üçün anadangəlmə zəmini qoyulmuĢ olur. Yeni doğulmuĢ uĢağın bədəninin konfiqurasiyası düz yerimək imkanı yaradır, beyinin strukturu intellektin inkiĢaf imkanını təmin edir, əlin quruluĢu gələcəkdə əmək alətlərindən istifadə prespektivləri yaradır. Bütün bunlar körpəni özünün imkanlarına görə bir insan kimi heyvan balalarından fərqləndirir. Beləliklə körpənin insan nəslinə aidliyi təsdiq olunur və fərd anlayıĢının aĢkara çıxmasına gətirib çıxarır. «Fərd» anlayıĢında insanın növə mənsubluğu öz əksini tapır. Belə ki, hər bir insan eyni zamanda fərd, hər bir fərd isə eyni zamanda insandır. Ona görə də yeni www.elmler.net - Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 158 doğulmuĢ uĢaq da, ağlını itirmiĢ səfeh də, yaĢlı vəhĢi insan da, mədəni ölkələrin yüksək intellektə malik olan insanları da fərd hesab olunur. Deməli, bir konkret adamı fərd adlandırmaqla onun potensial insan olduğunu təsdiq edirik. ġ ƏKIL 5. «Ġ NSAN », « ġƏXSIYYƏT », « FƏRD » VƏ « FƏRDIYYƏT » ANLAYIġLARININ HƏCMLƏRINƏ GÖRƏ QARġILIQLI ƏLAQƏSI (R.S. N EMOVA GÖRƏ ). Lakin bütün fərdləri Ģəxsiyyət adlandırmaq olmaz. Yeni doğulmuĢ uĢaq, ağlını itirən səfeh Ģəxsiyyət hesab olunmur. Bir fərd kimi doğulmuĢ insan tədricən ictimai münasibətlər qovuĢuğunda, sosiallaĢma nəticəsində Ģəxsiyyətə çevrilir. Nəticədə o təkcə baĢqalarından fərqlənmir, eyni zamanda tarixi prosesin iĢtirakçısına çevrilir. Hər bir Ģəxsiyyət cəmiyyətdə yaĢayan konkret canlı insan olmaqla, gerçəkliyi dərk edib dəyiĢdirmək, fəallıq göstərmək, baĢqaları ilə ünsiyyətə girmək imkanına malik olur. « Yüklə 6,04 Mb. Dostları ilə paylaş:
|