MahirəNərimanqızı

informasiya 
Mühitin, 
etnosun, 
xalqın 
dəyərləri 
ÜmumbəĢəri 
dəyərlər 
Ġblis Yoldançıxaran Qeyri Mən 
Mən 
Peyğəmbər Allah 
 
Kollektiv Ģüursuzluq 
 
ġəxsi Ģüursuzluq 
 
ġəxsi Ģüurluluq 
 
Kollektiv Ģüurluluq 
KeçmiĢ 
Gələcək 
 
Ġndi 
 
ġəkil 6. ġəxsiyyətin strukturu (prof. S.Ġ.Seyidova görə) 
163

---

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya 
164 
ġəkli nəzərdən keçirdikdə ilk növbədə diqqəti Ģüur və 
Ģüursuzluğun qarĢılıqlı təsir yolu, üsulu ilə bağlı sual cəlb edir. 
ġəxsiyyətin vəhdətini anlamaq üçün «Ģüurun istiqaməti» və 
«Ģüursuzluğun istiqaməti» anlayıĢlarını aydınlaĢdırmaq olduqca 
vacibdir. Bu məsələ bir çox psixoloji məktəb və istiqamətlər tərəfindən 
qaldırılmıĢ, görkəmli alim və tədqiqatçıların diqqətini cəlb etmiĢdir. 
Lakin bu vaxta qədər həmin məsələ açıq qalmıĢ, yönəliĢlik onun 
istiqamətləndiyi obyekti axtarmağa «səbəb olmuĢdur». Daxili və xarici 
aləmdə mövcud olan nəhayətsiz müxtəliflik sayəsində isə buna nail 
olmaq praktik olaraq mümkün deyildir. Məhz buna görə də biz insanın 
Ģüur və Ģüursuzluğunu obyektə deyil, zamana «yönəltməyə» cəhd 
göstərməyi vacib bildik. Nəticədə Ģüurun gələcəyə, Ģüursuzluğun isə 
keçmiĢə yönəliĢliyinin mümkünlüyünü zənn etmək imkanı yaranmıĢdır. 
Bununla da Ģüurun gələcəyə yönəliĢliyi insanda hadisənin baĢ 
verməsindən qabaq onun inkiĢafını görmə qabiliyyəti kimi antisipasiya 
fenomeninin olması ilə də təsdiq olunur. Bununla yanaĢı Ģüursuzluğun 
keçmiĢə yönəliĢliyi tamamilə təbii haldır. Çünki, sıxıĢdırılmıĢ, 
unudulmuĢ və arxetipik elementlər yalnız keçmiĢə aid ola bilər. 
Beləliklə insanda keçmiĢ və gələcəyin qarĢılıqlı təsiri onun 
Ģüursuzluğu və Ģüurunun qarĢılıqlı təsirindən baĢqa bir Ģey deyildir. 
Bunun nəticəsi isə hal hazırda yaĢayan konkret Ģəxsiyyətdir.
ġəkildəki 
ikinci 
komponent