www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya 73
73
73
73
73
73
73
73
73
əlaqəli olan çoxlu dəyiĢmələrdə zəruri olan elementlərin
köməyi ilə təfəkkür əlaqələri açır və ona görə də
ümumiləĢdirir. Hissi idrak səviyyəsində Ģeylərin mahiyyətini
müəyyən etmək, onun daxili quruluĢunu dərk etmək mümkün
deyil. Elementar hissəcikləri görmə qavrayıĢı ilə müəyyən
etmək çətindir. Ġnsan beynində, təbii və sosial dünyanın
hadisələri bilvasitə inikas üçün əlçatmazdır.
Hissi idrakın sərhədlərini keçmək üçün insan
təfəkkürünə müraciət olunur. Təfəkkür dərk etmə səviyyəsinin
keyfiyyətcə yeni və daha yüksək mərhələsidir. Təfəkkürdə
belə hadisələr üçün iĢarələrdən, nitqdən istifadə edirlər. Söz
mücərrədləĢdirmə alətidir və Ģeylərin mahiyyətini müəyyən
etməyə imkan verir. Söz Ģeylərin əsas əlamətlərinin
ümumiləĢmiĢ inikası üçün vasitədir.
Hər hansı təfəkkür ümumiləĢdirmədə icra olunur.
Təfəkkür – fikrin hərəkətidir ki, əlaqələrin açılmasına xidmət
edir, təkcədən ümumiyə, ümumidən təkcəyə və oradan da
xüsusiyə doğru gedir. Təfəkkür əlaqə, münasibətlərin vasitəli
kəĢfinə əsaslanır və real aləmin ümumiləĢmiĢ dərkidir.
Təfəkkür – insanın psixi, idraki fəaliyyətinin ən yüksək
pilləsi olub, gerçəkliyin onun mühüm əlaqə və münasibətlərini
keçmiĢ təcrübə və ümumiləĢmiĢ nitq vasitəsi ilə əks etdirir.
Ona görə də təfəkkürü
cisim və hadisələr arasındakı qanunauyğun əlaqə və münasibətlərin ümumiləşmiş və vasitəli inikasından ibarət olan idrak prosesi adlandırırlar.
Ġnsanın biliyi və keçmiĢ təcrübəsi hissi idrakla və hafizə
ilə qarĢılıqlı əlaqəyə girərək onları dəyiĢdirir. L.S.Vıqotski bu
prosesi hafizə və qavrayıĢın intellektuallaĢması prosesi
adlandırırdı. QavrayıĢ idraki nöqteyi-nəzərdən kateqoriya və
düĢünmə xüsusiyyəti, hafizə isə sözlü – məntiqi xarakteri
daĢıyır.