MahirəNərimanqızı

www.elmler.net
 - 
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi
 
Ümumi psixologiya. Psixologiya
130 
130 
tərbiyə iĢləri ilə sıx bağlıdır. 
Ġnam, dostluq, yoldaĢlıq, xeyirxahlıq, məhəbbət, 
insanpərvərlik, vətənpərvərlik, borc, həya və məsuliyyət hissi, 
vətəndaĢlıq, humanizm və s. əxlaqi hisslərə misal ola bilər. 
Bəzən də elə olur ki, insan mövcud olan əxlaq normalarına 
uyğun olaraq hərəkət etmir. Bu ilk növbədə həmin Ģəxsin öz 
mənafeyini hər Ģeydən üstün tutmasından irəli gəlir. Belə olan 
halda həmin Ģəxs müvafiq normalara müsbət münasibət 
bəsləmədiyi üçün, mənfi hisslər keçirir. DüĢmənçilik, paxıllıq, 
fərdiyyətçilik, məsuliyyətsizlik, həyasızlıq, vicdansızlıq, 
namuzsuzluq və s. bu cür hisslərdir. 
Bəzən də elə olur ki, insan öz hərəkətinin, rəftarının 
cəmiyyətdəki müvafiq normalara uyğun olmadığını, düzgün 
hərəkət etmədiyini sonradan baĢa düĢür. Bu zaman əmələ 
gələn iztirab, xəcalət, təəssüf, peĢmançılıq, rüsvayçılıq da 
əxlaqi hisslər hesab olunur. Deməli əxlaqi hisslər qavrayıĢ 
obyektinə bəslənən müsbət və ya mənfi münasibətlərin əks 
etdirilməsidir. Ġnsanın münasibəti onun Ģüuru ilə tənzim 
olunur. Odur ki, gənc nəslin tərbiyəsi iĢində əxlaqi Ģüurun 
inkiĢaf 
etdirilməsi 
ön 
plana 
çəkilməlidir. 
Çünki, 
özünüdərketmənin kökləri Ģüurla, əxlaqi hisslərlə bilavasitə 
bağlıdır. Digər tərəfdən mənlik Ģüuru da bir qayda olaraq 
əxlaqi Ģüura söykənir və onunla qarĢılıqlı əlaqədə daha 
səmərəli inkiĢaf edir.
İntellektual (zehni) hisslər 
– insanın zehni (idrak) 
fəaliyyəti ilə əlaqəli Ģəkildə əmələ gəlir. Bu cür hisslər insanı 
ətraf aləmin sirlərinə, özünün eləcə də baĢqasının rəftar və 
davranıĢının səbəbini daha dərindən dərk etməyə sövq edir. 
Maraq, inam
, 
səbr, təəccüb, şübhə, yəqinlik, fəhm, heyrət, 
yenilik və s. intellektual hisslər hesab
olunur.
Beləliklə 
intellektual hisslər insanın idrak fəaliyyəti ilə 
əlaqədar olan, onu ətraf aləmi daha dərindən və ətraflı dərk 
etməyə yönəldən mürəkkəb hisslərdir
. Təlim prosesində elmi 
axtarıĢlar zamanı, yaradıcı fəaliyyətdə zehni hisslərin hesabına

---