www.elmler.net -
Virtual İnternet Resurs Mərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
59
davranıĢının kəmiyyət və keyfiyyətcə dəqiq qiymətləndirilməsi
bir sıra əvvəlcədən verilmiĢ standartlara – test normalarına nə
dərəcədə uyğun olmasının müqayisəsi əsasında həyata keçirilir.
Testlərin müxtəlif növləri vardır. Onlardan ən geniĢ
yayılanları aĢağıdakılardır:
müvəffəqiyyət testləri, intellekt testləri, kreativ testlər, şəxsiyyət testləri, proyektiv testlər və.s.
Müvəffəqiyyət testlərinin köməyi ilə yoxlananların
konkret bilik bacarıq və vərdiĢlərə yiyələnmə dərəcəsi aĢkara
çıxarılır.
İntellekt testləri yoxlananların əqli inkiĢaf səviyyəsini
aĢkara çıxarmağa xidmət edir. Ġntellekt testləri haqqında ilk
fikir F.Qalton (1822-1911) tərəfindən irəli sürülmüĢdür.
Sonralar fransız psixoloqu A.Bine ilk psixoloji testləri
yaratmıĢdır(1905-ci il). «Əqli yaĢ » anlayıĢından istifadə edən
alman psixoloqu V.ġtern əqli koeffisenti (ĠQ) aĢığıdakı
formulla ölçməyi müəyyənləĢdirmiĢdir:
100
йаш хроноложи йаш ягли IQ Hal – hazırda psixodiaqnostik tədqiqatlarda D.Vekslerin
Ģkalasından, «proqressiv Raven matrisasından», R.Amtxauerin
əqlin (intellektin) strukturu testindən, Q.Y.Ayzenqin «öz
qabiliyyətlərinizi
yoxlayın»,
«özünüzün
əqli
inkiĢaf
koeffisentinizi yoxlayın» və s. geniĢ istifadə olunur.
Ġntellekt testlərindən fərqli olan
xüsusi qabiliyyət testlərindən də istifadə olunur. Bu cür testlərin köməyi ilə
insanların nə kimi xüsusi qabiliyyətlərə (musiqi, riyazi, texniki
və s.) malik olduqları aĢkara çıxarılır.
Kreativ testlər insanlarda yaradıcılıq qabiliyyətlərini