MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

            Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 

219 

millətçilik  və  b.)  yalnız  müəyyən  bir  sinfin  (məsələn, 

proetariatın) deyil, ümumilikdə millətin xeyrinə işləməli və onun 

maraqlarına uyğun olmalıdır. Bu isə, millətin sinfi maraqlarından 

çaha  çox  onun  kimliyi,  dili,  mədəniyyəti,  ərazi  bütövlüyü  və 

müstəqilliyi ilə bağlıdır. Bunlar var olmayan yerdə isə, hər hansı 

millətin  sosial-demokratizm,  yaxud  da  başqa  bir  ideyaya 

tapınmasının heç bir əhəmiyyəti qalmır.  

Deməli, N.Nərimanov, Ə.Xanbudaqov və başqaları milli 

məsələnin ilk mərhələsində (1920-1936) birinci növbədə, Sovet 

Azərbaycanının  yaranmasında  Sovet  Rusiyasının  müstəsna 

«əməyi»ni etiraf etməklə yanaşı, müəyyən mənada onu müstəqil 

və milli dövlət kimi qorumağa çalışmışlar. Onlar ümid etmişlər 

ki,  Azərbaycan  Cümhuriyyəti  müəyyən  obyektiv  səbəblərdən 

kənar  təsirlər  (Türkiyə,  İngiltərə  və  b.)  altında  olmasına 

baxmayaraq,  müstəqil  siyasət  yürütmüşdürsə,  Azərbaycan  da 

sosializm  quruluşuna  görə  Sovet  Rusiyasına  borclu  olmaqla 

yanaşı, sərbəst hərəkət  etməlidir. Ən  azı rəhbərliyinin tərkibini, 

daxili və xarici siyasətini, mədəni inkişafını Azərbaycan türkləri 

özləri müəyyənləşdirməlidir.  

Ancaq  Sovet  Rusiyası  və  onun  Azərbaycandakı  yerli 

əlaltıları,  Nərimanov  və  başqa  bir  neçə  milli  təmayülçünün 

(Ə.Xanbudaqov,  M.Xanbudaqov  və  b.)  səylərinə  baxmayaraq, 

«Azərbaycan»  sözü  istisna  olmaqla  Azərbaycan  türkçülüyünə 

aid  yerdə  qalan  prinsiplərin  hamısını  zaman-zaman  «sovet 

beynəlmiləlçiliy»i  pərdəsi  altında  məhv  etdi.  İlk  olaraq 

Azərbaycanın  müstəqilliyini  Zaqafqaziya  federasiyası  və  SSRİ 

adı  altında  kağız  üzərində  saxlayan  Sovet  Rusiyası  daha  sonra, 

onu  bir  türk  hökuməti  ikən,  «beynəlmiləlləşdir»di,  hətta 

kosmopolitləşdirdi. 

Bununla 

kifayətlənməyən 

Mərkəz 

Azərbaycan  türklərinin  türk  milli  kimliyi,  türk  dili,  türk 

---