MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
264 264 çalışılmışdır. El sözünü işlətmək istəyənlər bu elin yağıları nüfuzuna tabe olaraq sapqın mülhazilərə uymuşdular. Hətta o dərəcəyə varmışdılar ki, həqarətlə «türk demişkən» demədikcə öz ana dilindəki bir sözü işlətməyə cəsarət edə bilməzmiş» [232, 120]. Bu baxımdan H.Zeynallı qeyd edirdi ki, milli dilin təmizlənməsi türkün öz dilinə və onun qayda-qanunlarına əsaslanmalıdır. Milli ədəbi dilin qədim türkcə əsasında formalaşdırılması baxımından 1930-cu ildə Azərbaycan Dövlət Elmi Tədqiqat İnstitutu tərəfindən cəmi iki buraxılışı nəşr olunan «Azərbaycan türk xalq şivələri lüğəti» diqqətəlayiqdir. Bu nəşrin müəllifləri (B.Çobanzadə, V.Xuluflu, Ə.Haqverdiyev, N.İ.Aşmarin, A.R.Zifeldt və b.) də yazırdılar ki, «Azərbaycan türk dili osmanlı dilindən çox əvvəl təşəkkül etmişdir; çünki daha XI əsrdə Mahmud Kaşğari tərəfindən göstərilən «Oğuz – Qıpçaq» ləhcəsinin xüsusiyyətləri bu gün də azəri türk dilinin xüsusiyyətlərinin mühüm bir qismini təşkil edir» [47, 8]. Ancaq bütün hallarda osmanlı türk dili ilə Azərbaycan türk dilinin kökünün bir olduğunu yazan müəlliflər qeyd edirlər ki, ancaq 15-16-cı əsrlərdə osmanlı ədəbi dili azəri türk dilindən ayrılmışdı [47, 8]. Sonralar Azərbaycan türk dilinə İran-fars, Slavyan-rus, şimali türk-tatar dillərinin də müəyyən təsiri olmuşdur. Onların fikrincə, hazırda Azərbaycan türk ədəbi dilinin yaranmasına zərurət bir tərəfdən ərəb-fars sözlərindən qurtulmaq, digər tərəfdən elm və sənayə ilə ayaqlaşmaqdan ötrüdür. Bunun üçün isə, onlar klassik azəri türkcəsinin və onun əsasında ədəbi dilin formalaşmasını təklif edirdilər [47, 10]. Görünür, bu kitabın Azərbaycan türk dilinin inkişafında mühüm rol oynayacağını görən sovet ideoloqları cəmi iki («A» və «B») buraxılışdan sonra, onun nəşrini dayandırmışlar.
|