MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

60 

60 

qayıtmağı təbliğ edən panislamizm, eyni zamanda müsəlmanlar 

arasında  müasir  həyatın  köklü  və  biryolluq  dəyişdirilməsində 

təkid edir… Bu, vaxtilə yalnız müsəlmanların malı olan iqtisadi, 

siyasi  və  mədəni  fütuhatlar  sahəsindəki  təkiddir…  Bir  sözlə, 

Avropa ağıl tərzi və yeni müsəlman meyli möcübincə islamçılıq 

ideyalarında  panislamizm  və  yevropeizm  anlayışı  sinonimi 

xarakteri kəsb etmişdir» [251]. O, bununla da Avropada mövcud 

olan  demokratik  dəyərlərin  –  siyasi,  vicdani,  mənəvi  və  s. 

azadlıqların islama zidd olmadığını əksinə, bu amillərin Quranda 

öz  əksini  tapdığını  göstərmişdir.  Q.Mustafayevə  görə,  bununla 

da  «ictimai-tarixi  hadisələrə  idealist-dini  mövqedən  yanaşan 

Ə.Ağayev  özü-özünü  inkar  edir.  O,  bir  əli  ilə  dində  yeniliyin 

zəruriliyini  yazır,  digər  əli  ilə  onu  pozur»  [159,  89].  Bizcə, 

Ağaoğlu bir çoxlarından fərqli olaraq  İslam dininin demokratik 

dəyərlərə  zidd  olmadığını,  bu  dəyərlərin  həmişə  İslamda 

olduğunu və bu  gün də  olmasını önə çəkməklə öz-özünü inkar 

deyil, əksinə təsdiq yolunu tutmuşdur.  

Gördüyümüz  kimi,  Azərbaycanda  milli  ideyalardan  biri 

olan islamçılığa münasibət 100 il bundan əvvəl olduğu kimi bu 

gün  də  öz  aktuallığını  qoruyub  saxlayır.  Doğrudur,  dinə 

münasibət  Konstitusiyada  açıq  şəkildə  öz  əksini  tapmışdır. 

Ancaq  bununla  yanaşı,  dinə  münasibətdə  cəmiyyət  daxilində 

müəyyən  problemlər  hələ  qalmaqdadır.  Bu  xüsusilə,  özünü 

müxtəlif təbəqələrin dinə-İslama fərqli münasibətlərində büruzə 

verirr.  Məsələn,  bəziləri  hesab  edirlər  ki,  milli  ideyalardan  biri 

kimi  İslama daha çox önəm  verilməlidir. Çünki  İslam millətlər 

və  etnoslar  arasında  heç  bir  fərq  qoymur.  Başqa  sözlə, 

«müsəlmanlar  qardaşdırlar»  prinsipi  irəli  çəkilərək  milli 

ideologiyanın  aparıcı  ideya  xəttinə  çevrilməlidir.  İlk  baxışda, 

bunun  doğru  olduğu  qənaətinə  gəlinə  bilər.  Ancaq  məsələnin 

---