www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
100
100
edər ki, möhtərəm Ziya Gökalp bəyin «türk millətindənəm, islam
ümmətindənəm, qərb mədəniyyətindənəm» – düsturunu ifadə
etmiş olur» [183, 97].
Rəsulzadə «qərb mədəniyyətindənəm» anlayışını
yeniləşmə və inqilab kimi başa düşmüşdür. Bu anlayışlar da
dünyəviliklə (layiqliklə), mədəniyyətlə bağlıdır. Bunu, tanınmış
mütəfəkkir, milli operanın banisi Üzeyir Hacıbəyli də bu mənada
başa düşmüşdür. Onun fikrincə, bayrağımızın mənəvi mənası
olaraq al (qırmızı) boya türkçülüyə, yaşıl boya islamlığa, mavi
boya isə mədəniyyətə işarədir [91]. Deməli, Ü.Hacıbəyli qırmızı
boyanı türkçülüyə aid edərək mavi rəngi mədəniyyət mənasında
qəbul etmişdir. Biz, Ü.Hacıbəylinin nədən bayrağımızın
boyalarına fərqli şəkildə yozmasını geniş izah etmədən, burada
mavi rəngin mədəniyyət kimi yozulmasına diqqəti cəlb etmək
istərdik. Fikrimizcə, mədəniyyət və müasirlik anlayışları bir-
birini tamamlayırlar. Çünki yalnız müasirləşməyə meyilli
millətlər mədəniyyət yarada bilirlər. Bu mənada, «müasirlik» ilk
baxışda zəmanənin dəyərlərini və tələblərini əks etdirirsə,
«mədəniyyət» anlayışı daha geniş məna kəsb edərək nəinki bu
günün, həm də keçmişin və gələcəyin nişanəsidir. Eyni zamanda
«mədəniyyət» anlayışında milli və dini dəyərlərlə yanaşı, Qərb-
Avropa mədəniyyətinin mütərəqqi cəhətlərinin də öz əksini
tapması mümkündür.
Fikrimizcə, bu mənada bayrağımızın «müasirlik» adı
altında avropalaşmaq, qərbləşmək kimi deyil, milli və dini
dəyərlərə zidd olmadan yeniləşmə və inqilab (islahatlar həyata
keçirilməsi), yaxud da dünyəvilik (layiqlik) olaraq yozulması
daha məqsədəuyğundur. Atatürkün bərincə desək, dövlət daima
güclü olmalıdır ki, din birliyi tərəfdarları «ümmətçilik» adı
altında «qəza-cihad» ideyasına qapılmasınlar. Atatürkün fikrincə,
|