MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

            Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 

169 

türkçülüyü  ideyasının  nəticəsi  olaraq  milli  istiqlalın  əldə 

edilməsini  təbii  qarşılayan  Hacıbəyli  «Bir  yaş»  məqaləsində 

yazırdı  ki,  Azərbaycan  Türk  dövlətinin  istiqlalı «türk  irqində 

sağlam  bir  milliyyət  hissi  oyatdı,  millət  nə  olduğunu 

milliyyətini  unutmuş  türklərə  bildirdi:  Onlara  –  sən  əvvəl-

əvvəl  bir  türksən  dedi  və  «türkəm»  dedirtdi»  [91]. 

Ü.Hacıbəylidə  olan  bu  milli  ruhu  inkar  edə  bilməyən  sovet 

müəllifləri  SSRİ  dövründə  yazırdılar  ki,  1920-ci  ilin  aprel 

işğalına  qədər  Ü.Hacıbəyli  marksizmə  yiyələnə  bilməmiş, 

«bəzi  digər  demokratik  ziyalılar  kimi,  müsavatçıların  «milli 

istiqlaliyyət»  pərdəsi  altında  apardıqları  hiyləgər  millətçilik 

siyasətinin  həqiqi  mənasını  düzgün  başa  düşməmişdi. 

Müsavatçıların  hakimiyyəti  illərində  o,  dərin  mənəvi  böhran 

keçirir, millətçilik təsiri altında ciddi ideya-siyasi səhvlərə yol 

verirdi»  [120,  7].  Sovet  müəlliflərinin  Ü.Hacıbəylidə  «ciddi 

ideya-siyasi  səhvlər»  kimi  qələmə  aldığı  məsələlər,  əslində 

onun vətəninə, millətinə, dininə və istiqlalçılığa bağlılığı idi. 

Azərbaycan türkçülüyünün formalaşmasında müəyyən 

rol oynayan Ömər Faiq Nemanzadə «Mən kiməm?!» (1917) 

məqaləsində  günümüz  üçün  də  aktual  olan  bir  çox  maraqlı 

məsələlərə  toxunmuşdur.  O  yazırdı  ki,  hər  kəs  öz  millətini 

tanıyıb  onun  uğrunda  mübarizə  apardığı  bir  zamanda  biz  öz 

millətimizi  sevmək  belə  deyil,  onun  quru  adını  da  bilməyib 

ortada  çaşıb  qalmışıq:  “Kim  olursa  olsun, insan bir  nəfər,  bir 

millət  və  ya  fikri-əməl  uğrunda  vaxt  can  yandırır  ki,  ona  o 

zaman  aşiq  olur  ki,  onu  yaxından  tanıyıb  ürəkdən  sevsin, 

yoxsa quru və yalançı göstərişlərlə arada məhəbbət, eşq deyil, 

bayağı dostluq belə olmaz. Mən iddia  etmək deyil, uca səslə 

bağırıram  ki,  biz  özümüzü  tanımırız,  biz  öz  millətimizin  boş 

adını belə bilməyiriz» [165, 233-234].  

---