www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
174
174
kimidir. Çünki o cənablar dilsizlərin dili, karların qulağı, korların
gözü idilər. Müxtəsər, bir bölük maarif yetimi olan Qafqaz
müsəlmanlarının ataları idi» [162, 111]. Ə.Hüseynzadə,
Ə.Ağaoğlunun Azərbaycanda olmadığı bir dövrdə onların
yolunu davam etdirən Ə.Müznib də Azərbaycan türkçülüyü
ideyasını
müdafiə
edən
M.Ə.Rəsulzadə,
Ü.Hacıbəyli,
N.Yusifbəyli, Ə.M.Topçubaşı və başqaları kimi, bir millətin
varlığının milli dilinin və milli adətlərinin qorunub
saxlanılmasından asılı olduğunu hesab etmişdir [162, 31].
XX əsrdə yaranmış Azərbaycan türkçülüyü ideyasının
formalaşmasında mühüm rol oynamış mütəfəkkirlərimizdən biri
də Firidun bəy Köçərlidir (1863-1920). F.B.Köçərli də digər
çağdaşları Ə.Hüseynzadə, M.Ə.Rəsulzadə, Ə.Ağaoğlu və
başqaları kimi, bütün türklərin, o cümlədən Azərbaycan
türklərinin oyanışı, inkişafı və birliyi yolu kimi milli (türkçülük)-
dini (islamçılıq) birliyi görmüş, eyni zamanda demokratik
(yeniləşmə və mədəniləşmə) ideyalarla çıxış etmişdir.
F.B.Köçərlinin milli və müstəqil Azərbaycan, Azərbaycan
türkçülüyü ideyası ilə bağlı əsas xidməti, ilk növbədə
Azərbaycan
türk
ədəbiyyatının,
türk
ədəbi
dilinin
formalaşmasına və İslamın əsil mahiyyətinin dərk olunmasına
sərf etdiyi danılmaz əməkdir.
İlk öncə qeyd edək ki, 1900-cu illərdə Azərbaycan
tarixində ilk dəfə, 1900-cu illərdə F.B.Köçərlinin müəllifliyi ilə
rus və türk dilində «Azərbaycan türklərinin ədəbiyyatı» kitabı
nəşr olunmuşdu. Köçərlinin fikrincə, milli ədəbiyyat ona görə
lazımdır ki, başqa millətlər kimi Azərbaycan türkləri də öz milli
ədibləri və şairlərini tanısın və onlarla fəxr etsinlər: «Aya, biz
Azərbaycan
türklərinin
seretelliləri
və
çavçavadzeləri
olmayıbdırmı? Bizim milli şairlərimiz ərseyi-dünyaya
|