MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
292 292 və Türklük əleyhinə aparılan kompaniyaya dəstək vermişlər [101, 4; 176, 4-5; 200, 15; 151, 26]. Gördüyümüz kimi, sovet dövründə əksər alimlərin İslama və Türklüyə münasibəti daha çox qeyri-obyektiv mahiyyət daşımışdır. Şübhəsiz, bu müəyyən qədər onların öz dünyagörüşünün nəticəsi idisə, burada həmin dövrün ideoloji mühiti də mühüm rol oynamışdır. Belə ki, həmin mütəfəkkirlər xurafat və mövhumatı, ikiüzlü ruhaniləri tənqid etməkdə nə qədər haqlı olsalar da, ancaq bütun bunları İslam və onun əsas kitabı olan Quranla bağlamaqla səhvə yol vermişlərdir. Məsələn, onlar bu dövrdə yeri gəldi-gəlmədi İslam dini ilə bağlı mərasim və bayramları, o cümlədən orucluğu və qurban bayramını tənqid hədəfi kimi seçirdidər. Bu zaman onlar həmin mərasim və bayramlardan sui-istifadə edən ruhanilərlə yanaşı, heç bir əsası olmadan xalqın ürəkdən bağlandığı orucluq və qurban bayramlarının da keçirilməsinə qarşı çıxırdılar. Doğrudur, sovet dövründə yaşamış bu alimlər bunu edərkən həm də sovet ideologiyasının uydurduğu elmi kommunizmin dinə münasibətindən çıxış etmişlərdir. Deməli, XX əsrin ikinci yarısında da, dini və milli ideologiyaya qarşı sovet ideoloqları ciddi şəkildə mübarizə aparmışlar. Sadəcə, bu dövrdə milli-dini dəyərləri tənqid edənlər özlərinə istinadgah kimi, ya XIX əsr mütəfəkkirləri M.F.Axundzadəni, M.Ş.Vazehi, ya da XX əsrin əvvəllərində marksizm-leninizm əqidəsindən çıxış edən N.Nərimanov, S.M.Əfəndiyev, S.Ağamalıoğlu, R.Axundov, C.Məmməd- quluzadə və başqalarını götürmüşlər. Digər tərəfdən hiss olunur ki, dini və millilik ideyasını tənqid edənlərin əsas hədəfi din və millətdən daha çox, islamçılıq və türkçülükdür. Bu isə o anlama gəlir ki, dinə və milliliyə qarşı çıxış ilk
|