MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 353
lik, bəşəri dəyərlər və s. Ancaq milli şüurdan bəhs edərkən, onun dini və beynəlmiləl şüurla oxşar tərəfləri ilə yanaşı, fərqli cəhətləri də göstərilməlidir. Məsələn, milli şüurla dini şüur arasında oxşar cəhətlər arasında əxlaqi-mənəvi, human- izm, xoşgörü, qonaqpərvərlik, ümumiyyətlə mənəviyyat məsələləri mühüm yer tutur. Eyni zamanda, milli və dini şüurun oxşar cəhətləri arasında ən vacib faktor milli birlik məsələsidir. Yəni hər iki şüurun uğurla dərk edilməsi nəticəsində bir millət, cəmiyyət daxilində milli birlik daha da gücləndirilə bilər. Ancaq bu zaman hökmən milli birliklə dini birliyi fərqləndirmək, daha doğrusu, dini birliyin milli birlik kimi təqdim edilməsinə imkan verilməməlidir. Bütün bunlardan sonra belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, milli şüur-milli ruh yalnız nəsil, qan birliyi əsasında formalaşa bilməz. Bu prizmadan çıxış etsək görərik ki, milli ideologiyanı da yalnız qan-nəsil birliyi ilə formalaşdırmaq çətindir. Ona görə də, etnik və irqi birliklə yanaşı, tarixi, dini, mədəni, coğrafi, iştisadi amillər milli şüurun formalaşmasında çox mühum rol oynayır. Bu mənada, türklüyümüzlə yanaşı, islamlılığı, çağdaşlığı, dövlətçiliyi və azərbaycanlılığı ifadə edən yeni bir milli şüura ehtiyacımız var. Burada Türklük dil, mədəniyyət və etnosla, Azərbaycanlılıq vətən və dövlətçiliklə, İslam dini inanc və etiqadla, Çağdaşlıq yeniləşmə və zəmanənin tələbləri ilə bağlıdır. Bunu, Rəsulzadə vaxtilə «Əsrimizin Siyavuşu» əsərində çox məntiqli şəkildə ifadə etmişdir. Onun ifkrincə, bugünkü anlayışla millət qan və irq deyil, mədəniyyət və ideologiyaları özündə əks etdirən milli şüurla bağlıdır [188, 31]. Ona görə də milli şüur, o cümlədən milli ideya dedikdə, onu yalnız etnik mənada başa düşüb, yalnız türklük |