Mul'tiplikator samarasi = Real SMM dagi o'zgarishlar_____ Investitsion sarflardagi uzgarish SMM dagi o'zgarish = multiplikator x Investitsiyalardagi o'zgarish.
Investitsion sarflardagi o'zgarishdan tashqari iste'mol, davlat xaridi yoki eksportdagi o'zgarishlar ham multiplikator samarasiga ta'sir ko'rsatadi.
Mul'tipikator samarasi najita holatga asoslanadi. Birinchidan, iqtisodiyotda bir subyekt tamonidan qilingan sarf, boshqasi tomonidan daromad shaklida olinadi. Ikkinchidan, daromaddiga har kanday o'zgarish iste'mol va jamg'arishda xuddi shunday yo'nalishda o'zgarish bo'lishiga olib keladi.
Iqtisodiy muvozanatlik darajasini aniqlashda yuqoridagi gullardan tashqari balans usulidan va «xarajat va natija» larni taqqoslash usulidan ham foydalaniladi.
Balans usulida tarmoqlararo balans, moddiy, moliyaviy va ishchi kuchi balanslaridan foydalanilib iqtisodiyotdagi muvozanatlik darajasiga baho beriladi.
«Xarajat va natija»larni taqqoslash usulida ishlab iqarishga qilingan iqtisodiy resurs xarajatlari miqdori olingan mahsulot hajmi bilan taqqoslanib muvozanatlik darajasi taxlil qilinadi.
Iqtisodiy mutanosiblik va uning turlari Milliy iqtisodiyotdagi muvozanatlik uning turli tomonlari va sohalari o'rtasida mutanosiblik bo'lishini taqozo qiladi.
Iqtisodiy mutanosiblik — iqtisodiyotning turli tomonla ri va sohalari o'rtasida miqdor va sifat jihatdan ma'lum moslik bo'lishidir. Bunda tenglik bo'lishi shart emas.Ular mos 2:3, 5:3, 3:1 nisbatlarida bo'lishi mumkin.
Makroiqtisodiy jarayon g'oyat murakkab va ko'p qirrali bo'lishi sababli mutanosiblik turlari ham ko'p va xilma-xil. Ularning barchasini umumlashtirib mutanosiblikning quyidagi guruxlari tarkibiga kiritish mumkin.
Umumiqtisodiy xarakterdagi mutanosibliklar.Bunga milliy daromaddagi tarkibiy qismlar: iste'mol fondi va jamg'arish fondi o'rtasidagi: iqtisodiyotdagi tovar va xizmatlar massasi bilan pul massasi o'rtasidagi: aholining daromadlari bilan xarajatlar o'rtasidagi mutanosibliklarni misol qilib ko'rsatish mumkin.
