Maksillofasiyal Yaralanma Nedenleri

MAKSİLLOFASİAL TRAVMALARA KARŞI GÜVENLİK ÖNLEMLERİ

Otomobil firmaları, ve güvenliğimizden sorumlu olanlar motorlu taşıtlarda güvenlik sağlayıcı tedbirler almaktadırlar.

• 
  Bunların başında ön ve arka koltuklarda emniyet kemeri uygulaması gelmektedir. Hatta son üretilen araçlarda emniyet kemeri takılmazsa araç alarm vermektedir.
  

Buna rağmen emniyet kemerinin önemi halka anlatılamadı.Aracın sinyal vermemesi için emniyet kemerini birbirine bağlayarak bazı sürücüler maalesef araçlarını kullanmaya devam ediyorlar. Emniyet kemeri takılması maalesef eğitimli kesimlerdede ciddiye alınmamaktadır. Kaza istatistikleri, emniyet kemerinin, otomobildeki hayat kurtaran araçların en önemlisi olduğunu ortaya çıkarmıştır.

30 kilometre hızda oluşan bir kazada, arka koltuktaki yetişkin bir yolcu bir filin ağırlığına eşit olan 3,5 tonluk bir güçle öne fırlatılmaktadır.

• 
  Kask takmadan motorsiklet ve bisiklet kullanmakta son derece riskli bir durum.
  
• 
  Bütün yasaklara rağmen bazı sürücüler çocuklarını ön koltuğa oturtuyorlar.Bir otomobilde en tehlikeli kısım sürücünün yanındaki koltuktur ve çocuğun kucağa alınması daha da tehlikelidir. Yine de "Emniyet kemeri kullanırsam, bir kaza anında otomobilden çıkamam, otomobilden dışarı fırlamak daha iyidir, direksiyona sıkıca tutunurum, bir şey olmaz" gibi yanlış inanışlar devam etmektedir.
  
• 
  Alkollü iken araç kullanmak son derece riskli bir durumdur ve kanunlara göre yasaklanmış bir durumdur.
  
• 
  Araç kullanırken telefonla konuşmakta son derece riskli bir durumdur ve yasaktır.
  
• 
  Daha güvenli bir sürüş için okullarda eğitim verilmeli ve çeşitli kurslar düzenlenmelidir.
  

MAKSİLLOFASİAL YARALANMALARDA HASTANIN LOKAL MUAYENESİ

A.Dento-alveolar yaralanmalar

B.Maksillofasial yaralanmalar

C. Yumuşak doku yaralanmaları (abrazyon,kontüzyon,laserasyon

A.Dento-alveolar yaralanmalar

a.Komplike olmayan kuron kırıkları

b. Komplike kuron kırıkları

c. Deplasman yaralanmaları

d. Kök kırıkları

e. Alveol kırıkları

(Komplike olmayan kuron kırıkları)

(Mine infraksiyonları ): Minenin minor veya tam olmayan kırıkları yada çatlakları şeklindeki yaralanmalarını kapsar.

Bu tür yaralanmalar çok sık görülmesine rağmen kolayca gözden kaçarlar. Genellikle doku kaybı yoktur ve ön diş travmalarında görülmektedir.

Mine infraksiyonlarında,tedavi yapılmışsa prognoz fevkalade iyidir. Pulpa nekrozu ihtimali zayıftır. Fissur sealantlarla diş korunabilmektedir

(Mine kırıkları)

Diş minesi kuvvetin perpendeküler (dik) veya oblik geldiği zaman kırılabilir. Özellikle kuvvet kesici kenara gelirse, mine daha kolay kırılabilir.

En büyük etiolojik faktör düşmelerdir. Özellikle bisikletten düşme sık görülmektedir. Bundan başka çeşitli spor aktiviteleri, trafik kazaları, kavgalar diğer nedenler arasındadır.

Emniyet kemeri ve kask kullanmakla bu tür yaralanmalar ve tehlikeli sonuçları önlenebilmektedir.

Komplike olmayan kırıklarda tedavi seçenekleri

1. Kompozit adhesive resin restorasyonları

2. Orijinal diş parçasının yeniden yapıştırılması (reattachment)

3. Laminate veneerler

4. Porselen jacket kuronlar

(komplike kuron kırıkları)

Travma pulpanın açılmasına neden olursa komplike kuron kırıklarından bahsedilir.

Bu durumda pulpa dokusuna bakteriel kontaminasyon olabilir.

Bu tür kırıklarda ne kadar erken tedaviye başlanırsa o kadar iyi sonuç alınır.

Komplike kuron kırıklarında tedavi seçenekleri

1. Direkt pulpa kaplaması

2. Pulpotomi

3. Pulpektomi

(Deplasman yaralanmaları)

Concussion

Subluxation

Luxation

Avulsion

Intrusion

Concusion

Konkuzyon periodontium üzerine gelen minor bir travma olup dişte deplasman ve mobilite yoktur.

Pulpanın kan damarları nadiren etkilenir.

diş üzerine gelen darbe nedeniyle dişin sarsıntı geçirmesidir

Tanı ve muayene: Görünürde bir kırık veya malpozisyon olmadığı halde:

Perküsyonda ağrı, dişte hafif mobilite ve gingival sulkusta kanama varsa konkuzyon veya sublüksasyon düşünülebilir.

Travmanın olduğu ilk günlerde vitalite negatif çıkabilir,Bu yanıltıcı olabilir. Çünki dişin sinirleri zarar görmüş fakat kan damarları sağlam olduğu için beslenmesine devam edebilir. Bu nedenle dişin pulpası şokta olabilir. En az 10 gün sonra karar Eğer radiolojik olarak periodontal aralıkta genişleme varsa, apikal damarlarda bir hasar düşünülebilir.

Kökleri teşekkül etmemiş bir dişte pulpa nekrozu ihtimali nadirdir.

Kökleri tam teşekkül etmiş bir dişte ise pulpa nekrozu daha sık görülür

Subluxation

Subluxation, travmanın dişte hafif gevşemeye neden olmasıdır. Diş soket içindedir.

Dişte hafif mobilite olabilir,fakat dişte malpozisyon mevcut değildir.

Pulpanın kan damarları etkilenmiş olabilir.

Luxation

Dişin alveol soketinde yarı çıkma durumudur.

Dişin kuron kısmı palatinale veya linguale deplase olabilir.

Periodontal ligament kısmen etkilenebilir.

Intrusion

Dişin alveolü içine gömülmesidir

Avulsion

Dişin tamamen alveolünden çıkmasıdır.

Avulse dişin muhafazası (getirilmesi gereken ortam)

Avulse dişin kaza yerinden getirilme şekli önemlidir. Diş şu üç ortam içinde getirilirse reemplantasyonunda (tekrar alveolü içine yerleştirilmesi) başarı şansı artar.

1. Süt içinde

2. Ağız içinde

3. Serum fizyolojik içinde bir gazlı beze sarılmış olarak

Avulse dişlerde tedavi

Avulse diş temizlenir,

Reemplantasyon, sütür ve şinelenir,

Radiografik kontrolü yapılır.

Avulse diş uygun koşullarda getirilirse dişin üzerindeki periodontal zar korunmuş olur.

Deplasman yaralanmalarında tedavi seçenekleri:

Mobil dişler nazikçe parmak baskısı ile repoze edilir,

Splint uygulanarak dişler immobilize edilir,

Vitalite testi negatif cevap verirse, endodontik tedavi uygulanır,Ancak dişin vital olup olmadığına hemen karar verilmemelidir.

Kanal dolgusu olarak kalsiyum hidroksit kullanılırsa kök rezorpsiyonunun azaldığı bildirilmiştir.

Avulse dişlerde reemplantasyon uygulanır.

Dentoalveolar yaralanmalarda klinik muayene

İnspeksiyonda dudaklarda ödem ve ekimoz görülebilir.

Dişetlerinde ekimoz,laserasyonlar ve alveollerde deformite olabilir.

Dişler yerlerinde olmayabilir.

Deplasman yaralanmalarında muayene ağrı verebilir,perküsyon tavsiye edilmez.

Diş bir süre vitalite testine cevap vermeyebilir.

Avulse dişler kayıpsa göğüs grafisi alınabilir

3. 
   Yumuşak doku yaralanmaları
   

Abrazyon

Kontüzyon

Laserasyon

Abrazyon yarası: Abrazyon yarası bol serum fizyolojikle veya oksijenli su ile yıkanır. Yabancı maddeler dikkatlice uzaklaştırılır. Bazı maddeler yaraya yapışabilir. Gerekirse cerrahi sabun kullanılır.

Yüzeysel abrazyon yaralarına topikal antibiotik uygulanabilir. Buna rağmen yara açık bırakılır.

Abrazyon, cildin süperfisiyal yaralanmasıdır. Derinin derin kısmı sağlam kalabilir.Epidermisin kaybı söz konusudur

Laserasyon yarası : Kesik yaralar sınıfına girer. Bu yaralar toz, cam parçaları, kemik parçaları , çamur ,asfalt gibi materyalle bulaşabilir.

Kanama kontrol altına alındıktan sonra kesilen kısımlar tabaka tabaka dikilir. Bu yaralanmalarda damarlar, sinirler,kaslar ve kemiklerde zarar görür. Lasere yaralar, deri ve mukozanın yırtılması ile karakterizedir.Doku kenarları gayrı muntazamdır.

Kontüzyon yarası: Kontüzyon yaraları bir darbe veya veya sert bir yere düşme sonucu meydana gelir. Kan subkütan dokuya dolar ve mavimsi bir saha meydana gelir. Ekimoz oluşur. Derideki bu mavimsi renk zamanla değişir, yeşil ve sarıya döner.

Ekimoz başlangıcında buz veya soğuk tatbiki olayı biraz hafifletir.

Kontüzyon,ezici ve künt cisimlerle meydana gelen yaralanmalardır.Bu tür yaralanmalarda kontüzyon(ezik yara) ile birlikte ekimoz(bere) ve hematom görülebilir.

MAKSİLLOFASİYAL YARALANMALAR --RADİOLOJİK TANI

Çene travmalarında kesin tanı için radiografiye başvurulur.

Radigrafi’de; kırık çizgisinin yeri,dişlerle ve sinirlerle,sinüs maksillaris ile ilişkisi,kırık çizgisi üzerinde gömük diş veya başka bir patoloji bulunup bulunmadığı,araştırılır.

Rontgen adli tıp bakımındanda önemlidir.