Maktabda informatika fanini o'qitishda o'quvchiga yo'naltirilgan yondashuv

Maktabda informatika fanini o'qitishda o'quvchiga yo'naltirilgan yondashuv
Asosiy savollar:

1. 
   Informatika o‘qitishning tashkiliy shakllari va usullari.
   
2. 
   Informatikani o‘qitishda foydalaniladigan o‘quv va ko‘rgazmali didaktik materiallar.
   

Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: Informatikadan dars shakllari va turlari, o‘qitish metodlari, qiziqarli metodlar, interaktiv metodlar, o‘quv va ko‘rgazmali vositalar, kompyuter sinfi, kompyuterdan foydalanish qoidalari.

Mavzuda ko‘rib chiqiladigan muammolar:

1. 
   Informatika o‘qitishning tashkiliy shakllari va usullarining mazmuni bir xil deb qarash mumkinmi? Siz ushbu fikrlashga qo‘shilasizmi yoki qo‘shilmaysizmi? O‘zingizning fikringizni izohlab bering?
   
2. 
   Informatika o‘qitishda didaktik vositalarning o‘ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat? Javobingizni izohlang.
   

1-asosiy savol bo‘yicha darsning maqsadi: Informatika o‘qitishning tashkiliy shakllari va usullari mazmuni to‘\risida ma’lumotlar berish.

Identiv o‘quv maqsadlari:

1. 
   Informatika o‘qitish shakllari mazmunini ochib bera oladi.
   
2. 
   Informatika o‘qitish usullarining mazmuniga izoh bera oladi.
   

   1. asosiy savolning bayoni:

Informatika o‘qitishda ta’lim berishning tashkiliy shakllari alohida o‘rinni egallaydi. O‘qitishning tashkiliy shakllari deganda o‘qituvchi va o‘quvchining o‘zaro munosabatlarini tashkil etish yo‘llari tushuniladi.
O‘qitishning tashkiliy shakllari o‘quvchilar soni, o‘qitish joyi va boshqalar bo‘yicha tasniflanadi.
O‘qitishning tashkiliy shakllari quyidagilardan iborat bo‘ladi:

• 
  Individual;
  
• 
  Guruhli;
  
• 
  Frontal.
  

Informatikadan mustaqil ishlar bajarish o‘quvchilarning individual faoliyatini nazarda tutuvchi shakllardan biri hisoblanadi. Kompyuterlarda amaliy mash\ulotlar o‘tkazish guruh bo‘lib ishlashni talab etadi. Ma’ruza tariqasida darslarni olib borish o‘qitishning frontal shakllariga misol bo‘ladi.
Zamonaviy pedagogik tadqiqotlar o‘qitishning guruhli shaklini o‘quvchilar orasidagi salbiy munosabatlarning oldini olishning samarali vositasi ekanligini ko‘rsatmoqda. O‘qitishning guruhli shaklida kichik guruhchalarga bo‘lib o‘qitish alohida ahamiyatga ega. Kichik guruhlarda
o‘qitishni tashkil qilishda o‘quvchilarni bir-biriga yuzma-yuz qaragan holda joylashtirishni yo‘lga qo‘yish kerak. O‘quvchilar o‘rnini noa’anaviy holda bunday joylashtirish guruhchalarda muhokamali masalalarni hal qilish imkonini beradi. Kichik guruhlardagi o‘quvchilar sonini quyidagicha hisobga olish lozim: 3, 4, 7 va boshqa sondagi guruhchlar tashkil qilish kerak. Kichik guruhlardagi o‘quvchilarni aylana, to‘\ri to‘rtburchak, G va P shakllarda joylashtirish maqsadga muvofiq.
Kichik guruhlarda guruh a’zolari tomonidan o‘quv masalaning yechiminitaqdim etishning quyidagi shakllaridan foydalanish mumkin:

• 
  Birgalikda – individual: har bir kichik guruh o‘z faoliyati natijasini taqdim etadi, yechimlar muhokama etiladi va ulardan eng yaxshisi tanlanadi.
  
• 
  Birgalikda – ketma-ket: har bir guruh faoliyatining natijasi, muammoning umumiy yechimi uchun zarur bo‘lgan mustaqil bo‘lak bo‘lib hisoblanadi.
  
• 
  Birgalikda – o‘zaro aloqadorlikda: tavsiya etilganlardan guruhli yechimlarning ma’lum jihatlari tanlab olinadi va ular asosida butun
  

jamoa uchun umumiy bo‘lgan yakuniy fikr ishlab chiqiladi.
Informatikani o‘qitish shakllari zamonaviy axborot texnologiyalarini o‘quv jaryoniga qo‘llashga qaratilgan bo‘lib, asosiy maqsadi quyidagilardan iborat bo‘ladi:

• 
  o‘qitishni intensivlashtirish (jadallashtirish);
  
• 
  o‘qitishni ko‘rgazmali tashkil qilish;
  
• 
  o‘qitishni shaxslantirish;
  
• 
  o‘quvchilarning bilim darajalariga qarab o‘qitishni tashkil etish.
  

Informatika o‘qitish metodikasida asosiy o‘rinlardan yana birini o‘qitish metodlari(usullari) egallaydi.
O‘qitish metodi (metod grekcha metodos – so‘zidan olingan bo‘lib, biror narsaga yo‘l ma’nosini bildiradi) – ta’lim va tarbiya vositasi sifatidagi o‘qitish maqsadlariga erishishga yo‘naltirilgan o‘qituvchi va o‘quvchining bir-biri bilan bo\langan faoliyatining tartiblangan usullaridir.
O‘qitish metodlarining muammolarini «+anday o‘qitish kerak?»,
«Nima uchun o‘qitish kerak?», «Nimalarni o‘qitish kerak?» va «Kimlarni o‘qitish kerak?» kabi savollar orqali ifodalash mumkin.
O‘qitish metodlarini an’anaviy va noan’anaviy metodlarga bo‘lish mumkin. An’anaviy metodlar sifatida quyidagilardan foydalanilmoqda:

• 
  Amaliy metodlar – tajriba, mashqlar bajarish, mustaqil ish,laboratoriya ishi.
  
• 
  Ko‘rgazmali metodlar – illustratsiya, kuzatish.
  
• 
  O\zaki metodlar – tushuntirish, hikoya qilish, suhbat, ma’ruza.
  
• 
  Kitob bilan ishlash – o‘qish, tez ko‘rib chiqish, sitata olish, bayon etish,qayta so‘zlab berish, konspekt qilish.
  
• 
  Video metod – ko‘rib chiqish, mashq qilish.
  

Hozirgi kunda akademik Yu.K.Babanskiy tavsiya etgan o‘qitish metodlari keng tarqalgan. Unda o‘qitish metodlari uchta katta guruhlarga bo‘lingan:

• 
  o‘quv – bilish faoliyatini tashkil etish va amalga oshirish metodlari;
  
• 
  o‘quv – bilish faoliyatini nazorat va o‘z-o‘zini nazorat qilishmetodl
  
• 
  o‘quv – bilish faoliyatini ra\batlantirish va motivatsiya metodlari.
  

O‘quv – tarbiya jarayonida o‘qitish metodlari asosida qo‘yidagivazifalar amalga oshiriladi:

• 
  o‘rgatuvchi;
  
• 
  rivojlantiruvchi;
  
• 
  tarbiyaviy;
  
• 
  istak tu\diruvchi yoki motivatsiya;
  
• 
  nazorat-korreksion.
  

O‘qitishning noan’anaviy metodlarini qiziqtiruvchi va interaktiv metodlariga bo‘lish mumkin.
O‘qitishning qiziqarli metodlariga krossvord ko‘rinishdagi so‘rov va rebus shakllarini misol qilish mumkin.
O‘qitishning interaktiv metodlari o‘quvchilarning mustaqil fikrlashlarini rivojlantirishda juda katta ahamiyatga ega. Interaktiv so‘zi inglizcha «interact» so‘zidan olingan bo‘lib, «inter»-o‘zaro, «act»-ish ko‘rmoq, ishlamoq degan ma’nolarni anglatadi. Interaktiv deganda o‘zaro ish ko‘rish, faoliyat ko‘rsatish yoki suhbat tartibida kim bilandir muloqot holatida bo‘lish tushuniladi.
Interaktiv (interfaol)o‘qitish muloqotli o‘qitish bo‘lib, jarayonning borishida o‘qituvchi va o‘quvchi orasida o‘zaro ta’sir amalga oshiriladi. Interaktiv o‘qitishda o‘quv jarayonida barcha o‘quvchilar bilish jarayoniga jalb qilingan bo‘lib, erkin fikrlash, tahlil qilish va mantiqiy fikr yuritish imkoniyatlariga ega bo‘ladilar. O‘qitishning interaktiv metodlariga Venna diagrammasi, klasterlar, insert texnologiyasi, T-sxema, katta aylana, Aqliy hujum, Chigal mantiqiy zanjirlar, 6*6*6 metodi, Rolli o‘yinlar, Besh minutlik esse kabi metodlarni misol qilish mumkin.