Maktabgacha ta’lim metodikasi

Tayanch so’z: Amaliy bilish, og’zaki nazorat, joriy nazorat, oraliq nazorat.
Boshlang’ich sinf o’quvchilarining tabiatshunoslik bilimlar darajasini aniqlash va baholashning mohiyati;
O’quvchilar bilimlarini hisobga olish turlari; bilimlarni og’zaki nazorat qilish; bilimlarni yozma ravishda hisobga olish; o’quvchilar bilim va amaliy bilish faoliyati – o’quv va ko’nikmalarini baholash; baholarga qo’yiladigan talablar; o’quvchilarning tabiatshunoslik daftarini yurgizish tartibi; o’quvchilarning kundalik ko’zatishlar daftari, uning yurgizish tartibi; tabiat va kalendari; uning muayyan ma‘lumotlar asosida belgilab borishga doir ma‘lumotlardan iborat.
Boshlang’ich sinf o’quvchilariga tabiatshunoslik o’quv predmetidan tabiatga va uning jism va moddalar haqida o’zlashtirilgan bilimlarni o’z vaqtida aniqlash va ularni baholab borish alohida ahamiyat kasb etadi. O’quvchilar bilimini tekshirish va baholash o’quv sohasining majburiy unsuri bo’lib, u o’quvchilarni faol bilim olishlari, unga kuchli etibor berishni talab qiladi. Bolalar masalani ongli ravishda anglaydilar.
O’tilgan o’quv materialini takrorlash yangi mavzuni o’rganish, uni o’rganishdan keyin har bir chorak va o’quv yili yakunida o’tkaziladi. Takrorlash diafilm, kinofilm, suratlar, kartalar bo’yicha suhbat paytida, tajribalar o’tkazilayotganda, masala va mashqlar yechilayotganda, savollarga javob byerilayotgan ko’rinishlarda amalga oshiriladi.
Takrorlash jarayonida bilimlar og’zaki tarzda hisobga olinadi. Bu butun sinf bo’yicha frontal, yakka tartibda individual holda amalga oshiriladi. Frontal surashning qimmati sho’qi, unda juda ko’p o’quvchi birdaniga javob beradi va barcha o’quvchilar diqqati byerilgan savolga qaratiladi. Kamchiligi esa, har bir o’quvchi bilimini chuqurligini, mantiqiy bog’liqlik asosidagi nutqni rivojlanishiga to’siq bo’ladi. Bilimlarni yakka tartibda surash har bir o’quvchini o’z bilimini bayon etishi, to’liq hikoya darsida yuzaga chiqarishga imkon beradi. Bu jarayonda o’quvchining bilimi aniqligi, fahmlashi, jonsiz va jonli tabiat haqidagi tasavvur va tushunchalarini qanchalik to’g’ri ekanligi aniqlanadi. Og’zaki javobda ko’zatish natijalari va ko’rgazma vositalaridan foydalanish ham talab qilinishi lozim. Savol butun sinfga tashlanishi va so’ngra bir o’quvchini javob berishga taklif qilinishi kerak. Bu esa barcha o’quvchilarni zarur ekanligini bilib oladilar. Ular oziq-ovqat, havoni tozalash, O₂ bilan boyitish, dori-darmonlar uchun nihoyatda katta ahamiyatga egadir.