Maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalar folklori. Reja

3.Bolalar adabiyotida folklorning o’rni va ahamiyati.
Doston talqinidan insoniyat tarixi hamisha erk va adolat uchun kurashdan iborat bo’lib kelgan, Xalq ijodiyotida ham, mumtoz adabiyotda ham bu kurash turli shakllarda, jumladan, ozod va farovon yurt shaklida talqin qilinganligi ravshanlashadi. Eng katta hajmlardan biri hisoblanadi bolalar folklori. U kattalar tomonidan bolalar uchun yaratilgan, shuningdek bolalarning o'zlari tomonidan yaratilgan asarlarni o'z ichiga oladi.
Bolalar folklori xalq pedagogikasining bir qismidir.
Hozirgi davrda bolalar adabiyotida folklor janrilarining barchasi oldingidek ommalashgan deya olmaymiz. Hozirgi kun bolalari uchun multfilmlarning turli tumanligi yoki ko’cha-ko’ydagi bolalar o’ynaydigan mavsumiy o’yinlarning kamayganligi boisdan folklorning ayrimlari, laparlar, xalq qo’shiqlari, sanamalar, matallar, askiyalar, dostonchilik va afsonalarga qiziqishlari biroz susaygan. Faqatgina maktabgacha ta’lim muassasalarida yoki boshlang’ich sinf o’quvchilari bilan tadbirlardagina saqlanib kuylanib kelinmoqda. Shununig o’zi ham quvonali, albatta.
Yosh avlod tadbiyasida ajdodlar usulida – xalq og’zaki ijodi namunalarida, ayniqsa laparlar, xalq qo’shiqlari kabilardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Folklor janirining bola tarbiyasida tutgan o’rni A.Avloniy tarbiyaning roli juda kattaligini tushunadi va uni “yo hayot, yo mamot masalasi” deb biladi. Asarlarda yaxshilik va yomonlik, tadbirkorlik va takabburlik, mehr va g’azab, sabr bilan toqatsizlik o’rtasida shafqatsiz kurash ifodalanib, ezgulik tantanasi ko’rsatiladi. Bolalarga shu tushunchaning mohiyati tushuntiriladi. Bu asarlar bolalarda yuksak insoniy fazilatlarni, tarbiyalashda va ularni zavqini, qiziqishlarini oshirishda yordam beradi.
Taomlanish bilan bog’liq bolalar folkloridan namunalar Biz bilsmizki bolalar folklori namunalari bizda juda ham ko’p asrlar oshgani sari ko’payib bormoqda. Ular bolalarni tarbiyaga, ozodalikka mehnatkashlikka so’lom turmush tarziga chaqiradi. Har bir ertakda yoki dostonlarda bolalarni taomlanishiga alohida e’tibor beriladi. Bunda bolalarga ko’proq tabiiy ne’matlarni iste’mol qilishlari kerakligi, ularning sifatlari keltirib o’tiladi.
Masalan, xalq ertaklarining birida:
”Lekin Nanayning naqshin olmalari-yu oltindek behilari, sersuv noklari-yu choynakdek anorlari, har biri salkam kichik piyoladek keladigan o’riklari-yu shirasi tilni yoradigan olxo’rilari bu yog’i Namanganga, u yog’i Qirg’izistonning Karvoniyu Olabug’asiga, Pochchatoy-u Sarichelakka mashhur ekan. Bu ertakda bolalarga o’lkamiz mevalarini naqadar chiroyliligi, shirinligi tasvirlab o’tilgan. Tabiiy yeguliklarni keltirib o’tilishi bejiz emas, ularni tarkibida bolalarbi organizmi uchun nafaqat bolalar, kattalar uchun ham foydali vitaminlar bor. Hozirgi kun bolasining nafaqat axloqi va badani ham tarbiya topmog’i kerak. Buning uchun undagi badan tarbiya yoshligidan o’qitilib, o’rgatilib borilishi zarur. Albatta, bizga bunda ertaklar yordami beqiyos.