KIRISH Maktabgacha yoshdagi bolalik – bu bolaning rivojlanishidagi alohida davr bo’lib, bolalar har qanday faoliyat turida har qanday shaxs uchun zarur bo’lgan eng umumiy qobiliyatlarni rivojlantiradilar. “Boshqa odamlar bilan muloqot qilish, ular bilan birgalikda harakat qilish qobiliyati, xohlash, quvonish va xafa bo’lish, yangi narsalarni o’rganish, sodda bo’lsa ham, yorqin va noan’anaviy bo’lish, hayotni o’z uslubida ko’rish va tushunish – bu va yana ko’p narsalar maktabgacha bolalikni o’tkazadi “, - deb yozgan L.A. Venger. Uch yoshdan etti yoshgacha bo’lgan bolalarning aqliy rivojlanishining umumiy qonuniyatlari bolalar psixologiyasi tomonidan o’rganiladi. Bolalik haqidagi tadqiqotlarning boshlanishi V.Preyerning “Bolaning ruhi” (1881) asarining nashr etilishi bilan bog’liq bo’lib, u bolaning rivojlanishini ko’p yillik kuzatishlar natijasidir. XIX asr oxiri – XX asr boshlarida. Tadqiqotlar (A. Vallon, R. Zazzo, J. Bruner va boshqalar) va bolaning aqliy rivojlanishiga oid umumlashtiruvchi ishlar (W. Stern, K. Buhler, A. Binet, A. Gesell va boshqalar) paydo bo’ladi. J. Piaget va uning hamkorlarining tadqiqotlari keng tarqalgan. Rossiyada bolalar psixologiyasining (maktabgacha yoshdagi) eng muhim g’oyalari va qoidalari P.P. Blonskiy, L.S. Vygotskiy, S.L. Rubinshteyn, A.N. Leontieva va boshqalar.Maktabgacha yoshdagi bolaning psixologiyasi bo’yicha tizimli tadqiqotlar A.V.Zaporojets, D.B. Elkonin, M.I. Lisina, L.A. Venger, O.M. Dyachenko va boshqalar. Yosh bolalar o’zlarini va xatti-harakatlarini qanday boshqarishni bilishmaydi. Ularning bu xususiyati ota-onalar va o’qituvchilar uchun juda ko’p muammolarni keltirib chiqaradi. Odatda, kattalar bolalarni to’g’ridan-to’g’ri ko’rsatmalar va ko’rsatmalar bilan o’qitishga harakat qilishadi: “Shovqin qilmang”, “Axlat qilmang”, “O’zingizni tuting”. Lekin bu yordam bermaydi. Bolalar hali ham shovqin-suron qiladi, axlat tashlaydi va o’zini “nopok” tutadi. Og’zaki usullar maktabgacha yoshdagi bolalarni tarbiyalashda mutlaqo kuchsizdir. Boshqa usullar ular uchun ancha mos keladi. O’yin – yosh bolalarni tarbiyalashning an’anaviy, tan olingan usuli. O’yin bolaning tabiiy ehtiyojlari va istaklariga mos keladi va shuning uchun o’yinda bolalar haqiqiy hayotda hali qila olmaydigan narsalarni bajonidil va zavq bilan bajaradilar. Hali o’z oldiga aniq maqsad qo’yib, unga ongli ravishda erisha olmaydigan yosh maktabgacha yoshdagi bolalarning rivojlanishida o’yinning roli ayniqsa katta. Agar kattalar tomonidan e’lon qilingan xatti-harakatlar qoidalari odatda bolalar tomonidan yomon o’zlashtirilsa, o’yin qoidalarini buzuvchisiga aylanadi.
