“maliYYƏ” fənnindən mühazirə mətnləri

Mаliyyə  tаktikаsı  cəmiyyətin  inkişаfının  kоnkrеt  mərhələsində  qаrşıyа  çıхаn 
məsələlərin  mаliyyə  əlаqələrinin  təşkili  qаydаlаrının  dəyişdirilməsi,  mаliyyə  rеsurslаrının 
yеnidən  qruplаşdırılmаsı  yоlu  ilə  həll  еdilməsi  məqsədi  dаşıyır.  Maliyyə  taktikası  maliyyə 
strategiyasını  konkretləşdirir,  ölkənin  və  təsərrüfat  subyektlərinin  inkişafının  müəyyən 
mərhələsində  maliyyə  siyasətinin  reallaşdırılması  üzrə  konkret  tədbirləri  müəyyən  edir.  
Maliyyə  taktikası  bir  qayda  olaraq  qısamüddətli  dövr  üçün  hesablanır.  Maliyyə  taktikası 
tədbirlərinin tərkıbı müxtəlıfdir, dövlətin və təsərrüfat subyektlərinin maliyyə strategiyasınin 
müxtəlifliyindən asılıdır.   Mаliyyə strаtеgiyаsının nisbi sаbitliyi şərаitində mаliyyə tаktikаsı 
çеvik оlmаlıdır.   
Mаliyyə  siyаsətinin  strаtеgiyаsı  və  tаktikаsı  qаrşılıqlı  əlаqədədir.  Strаtеgiyа  tаktiki 
vəzifələrin yеrinə yеtirilməsi üçün əlvеrişli şərаit yаrаdır. Düzgün mаliyyə tаiktiаsı mаliyyə 
əlаqələrinin  təşkili  fоrmаlаrını  vахtındа  və  qısа  müddətə  dəyişməklə  аz  məsrəflə  mаliyyə 
strаtеgiyаsınıın qаrşıyа qоyduğu məqsədlərə nаil оlunmаsınа imkаn yаrаdır. Elmi cəhətdən 
əsaslandırılmış  maliyyə  strategiyası  və  taktikası  maliyyə  konsepsiyasının  əsas  məzmununu 
təşkil edir.  
Maliyyə siyasətinin formalaşması zamanı bir sıra konkret vəzifələrin yerinə yetirilməsi 
əsas problem kimi qarşıya qoyulmalıdır:  
1)Maliyyə siyasətinin təşkili zamanı müəyyən məkan və zaman daxilində hər bir ölkənin 
spesifik  xüsusiyyətləri,  yəni  regional,  demoqrafik,  milli,  psixoloji  xüsusiyyətləri  nəzərə 
alınmalıdır. Buna görə də respublikamızın bazar iqtisadiyyatına keçdiyi bir dövrdə maliyyə 
siyasəti elə qurulmalıdır ki, bu, xalqın həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinə səbəb olsun. 
  2)Maliyyə ehtiyatlarının səmərəli istifadə istiqamətlərinin müəyyən edilməsi.  
 3)Maliyyə 
münasibətlərinin 
təşkilinin 
konkret 
metod 
və 
üsullarının 
müəyyənləşdirilməsi.  Bu  vəzifəyə  vergilərin  və  digər  maliyyə  tənzimləyicilərinin  təşkili 
qaydaları, dövlət maliyyə orqanlarının işinin təşkili metodları və s. aiddir.  

---

18 
 
 
 
Bu sahədə xarici ölkələrin təcrübələrinin öyrənilməsi vacib amildir.  
Maliyyə siyasətinin formalaşması prinsipləri aşağıdakılardır:  
1. Maliyyənin  inkişafının  elmi  cəhətdən  əsaslandırılmış  konsepsiyasının  hazırlanması. 
Bu  konsepsiya  iqtisadiyyatın  mövcud  vəziyyəti,  gələcək  üçün  sabitliyi,  istehsal 
münasibətlərinin  inkişafı,  iqtisadiyyatın  və  əhalinin  maliyyə  resurslarına  olan  tələbatının 
təhlili əsasında aparılır.  
2. Maliyyə  siyasətinin  həyata  keçirilməsində  və  idarə  edilməsində  demokratik 
prinsiplərə əməl olunması;  
3. Dövlətin  maliyyə  resurslarından  istifadənin  əsas  istiqamətlərinin  müəyyən  edilməsi. 
Burada  məqsəd  vəsaitlərdən  daha  səmərəli  istifafə  edilməsindən  ibarətdir.  Buna  isə 
resursların  priotet  sahələrə  və  sosial  sferaya    bölüşdürmək    yolu  ilə  nail  olunur.  Daha  az 
məsrəflə  yüksək  nəticəyə  nail  olmaq  həm  dövlətin  və  həm  də  ayrı-ayrı  təsərrüfat 
subyektlərinin əsas vəzifəsidir.  
4. Maliyyə  resurslarının  bir  hissəsinin  dövlətin  mərkəzləşdirilmiş  fondlarında 
cəmləşdirilməsi.  Bu  vəsaitlərin  formalaşması  məhkəmə,  icra  hakimiyyəti,  ordu,  təhsil, 
səhiyyə, mədəniyyət müəssisələrinin maliyyələşdirilməsinin təmin edilməsi məqsədi daşıyır.  
Ümumdövlət maliyyə fondlarından istifadə edərkən həm dövlətin, həm də ayrı-ayrı iqtisadi 
rayonların və regionların sosial iqtisadi inkişaf mənafeyi nəzərə alınmalıdır.  
5. Ümumdövlət  maliyyəsi  ilə  təsərrüfat  subyektlərinin  maliyyəsinin  qarşılıqlı  əlaqəsi 
təmin edilməlidir.  
6. Maliyyə  sisteminin  bütün  həlqələrinin  və  xüsusilə  büdcənin  gəlirləri  və  xərclərinin 
tarazlaşdırılması təmin edilməlidir.  
7. Ölkənin  maliyyə  vəziyyəti  və  maliyyə  resursları  üzərində  dövlət  nəzarəti  təmin 
edilməlidir.  
8. Fövqəladə  və  təxirəsalınmaz  xərcləri  ödəmək  üçün  dövlətin  maliyyə  ehtiyatları 
yaradılmalıdır.  
9. İqtisadiyyatın  inkişafına  maliyyənin  təsirinin  müəyyən  edilməsi.  Bünün  üçün 
səmərəli maliyyə mexanizminin fəaliyyəti zəruridir.   
10.  Ümumdövlət vəzifələrinin vaxtında maliyyələşdirilməsi üçün dövlətin əlində zəruri 
miqdarda maliyyə resursları cəmlənməlidir. 
11.  Elmi  cəhətdən  əsaslandırılmış  fiskal  siyasətdən  istifadə  eiməklə  maliyyə 
münasibətlərinin tənzimlənməsi. Fiskal siyasət-dövlətin vergilər və dövlət xərcləri sahəsində 
həyata  keçirdiyi  siyasət  olub,  dövlət  xəzinəsinin  vəsaitlə  təmin  edilməsinə  yönəldilmiş 
maliyyə siyasətinin bir hissəsidir.