Ma’lumotlar tuzilmasi va algoritmlar fanining maqsad va vazifasini izohlab bering

27. Ma’lumotlar tuzilmasi elementlarini saralash usullari?

• 
  Saralash – bu tuzilma elementlarini qandaydir kriteriya asosida tartiblash.
  
• 
  Kriteriya sifatida odatda kalit deb ataluvchi sonli maydon qo’llaniladi.
  
• 
  Elementlarni kalit maydonlarining har bir keyingisi o’zidan oldingisidan kichik bo’lsa, bunday saralash kamayish tartibida saralash deyiladi.
  
• 
  Agarda har bir keyingi kalit maydoni o’zidan oldingisidan katta bo’lsa, o’sish tartibida saralash deyiladi.
  
• 
  Saralash algoritmi – bu elementlarni saralash uchun qo’llaniladigan algoritm hisoblanadi.
  
• 
  Saralash maqsadi – ma’lumotlarni qayta ishlashda berilgan qiymat (kalit) bo’yicha elementni qidirib topishni yengillashtirishdan iborat
  
• 
  Saralashning barcha algoritmlari ikki guruhga bo’linadi:
  
  • 
    - ichki saralash algoritmlari (massivda (ichki xotirada) saralash uchun qo’llaniladi);
    
  • 
    - tashqi saralash algoritmlari (faylda (tashqi xotirada) saralash uchun qo’llaniladi).
    
• 
  Agar saralanayotgan yozuvlar xotirada katta xajmni egallasa, u holda ularni almashtirishlar ko’p vaqt va katta hajmdagi xotira sarfini talab qiladi.
  
• 
  Ushbu sarfni kamaytirish maqsadida, saralash kalitlar adresi jadvalida amalga oshiriladi. Bunda faqatgina ma’lumot ko’rsatkichlari almashtirilib, elementlar o’z joyida qoladi.
  
• 
  Bu usul adreslar jadvalini saralash usuli deyiladi.
  

28. Saralash usullariga misollar keltiring, massivda saralash usullarining asosiy g’oyalarini ayting?

• 
  Massivlar odatda tezkor xotirada tashkil etiladi. Bunda asosiy kriteriya sifatida saralash uchun sarflanadigan xotirani minimallashtirish hisobga olinadi. Elementlar o’rnini almashtirish ushbu tezkor xotiraning o’zida amalga oshirilishi kerak.
  
• 
  Massivda saralash usullarini uchta sinfga ajratish mumkin:
  
  • 
    Qo’shish orqali saralash;
    
  • 
    Tanlash orqali saralash;
    
  • 
    Almashtirish orqali sarlash:
    
    • 
      qat’iy (to’g’ridan-to’g’ri) usullar;
      
    • 
      yaxshilangan usullar.
      
• 
  Saralash samaradorligini bir necha mezonlar bo’yicha baholash mumkin:
  
  • 
    saralashga ketgan vaqt;
    
  • 
    saralash uchun talab qilingan tezkor xotira;
    
  • 
    dasturni ishlab chiqishga ketgan vaqt.
    
  •