4-baptin tiykargi juwmaqlan
- tiri zat ham suw ortahgi bir - birine turaqli tasir etip turadi.
Teniz, okean, darya ham koller suwlan biologiyaliq almasimp
turadi. Suwdin biologiyaliq toliq almasimwina en keminde 2 mln.
jil kerek;
- suw ozine say bir qansha ximiyaliq ham biologiyaliq
qasiyetlerge iye bolip, tiri organizmlerdin tirishiliginde lilken
ahmiyetke iye;
- ekologiyahq koz qarastan suw ozine tan ham almastmp
bolmaytugin suyiqliq bolip, ol fotosintez processinde ajiralip
shigatugin gaz siyaqli kislorodtin tiykargi deregi ham fotosintetik
reakciyada jumsalatugm vodorod ionlanmn donori esaplanadi;
i6 i
- suwdm abiotikaliq faktorlarina - temperatura, jaqtiliq
otkiziw qabileti, duzlar mugdan, qattiligi, jumsaqhgi, timqligi
ham
basqa
faktorlar
kiredi.
Solardm
ishinde
suwdin
temperaturaliq rejimi basqa ortaliq temperaturalannan uluwma
panq qiladi;
- suwda jasawshi haywanlar ushm jaqtiliq deregi - bul
quyash radiaciyasi, aydan tiisetugm nurlar ham gidrobiontlardm
biolyuminescenciyasi esaplanadi;
- suw ortahgmda jasawshi organizmler gidrobiontlar dep
atalip olar bir neshe ekologiyaliq toparlarga - plankton, nekton,
bentos, perifiton, neystonlarga bolinedi.
Qadagalaw ushin sorawlar
1. Suw-jasaw ortaligi sipatmda qanday ahmiyetke iye?
2. Qaysi jerde tirishiliksiz suw ortaliqlari bar?
3. Gidrosferada suwdin bolistiriliwin tiisindirip berin.
4. Suwdin ximiyaliq ham biologiyaliq qasiyetlerin aytip
beriri.
5. Suwdm abiotikaliq faktorlarmma neler kiredi?
6
. Suw temperaturasmin organizmlerge tasirin tiisindirip
berin.
7. Dunya kolleri suw cirkulyaciyasi boymsha qanday
toparlarga iye?
8
. Suwdin jaqtiliq sharayati ham erigen gazlerge sipatlama
berin.
9. Gidrobiontlardm ekologiyaliq toparlanna sipatlama berin.
10. Gidrobiontlardm vertikal ham gorizantal tarqaliwm
tiisindirip berin.
162
|
