Mamleketlik universiteti jumanov m. A
Yüklə 3,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
«Osimlikler
dunyasi ekologiyasi» laboratoriyalan ilimiy izertlew jumislarm alip baradi. 38 Parazit haywanlar suw ham jer usti ekosistemalarmin eh tiykargi komponentlerinen esaplanadi. Olar azelden alim ham qanigelerdin diqqatm bzine tartip keldi. 1930-jili burmgi awqamnm kol ham darya xojaliqlan institutinm laboratoriya basqanwshisi ham Leningrad universitetinin kafedra basqanwshisi, professor V.A.Dogel (son Rossiya Ilimler Akademiyasmm xabarshi agzasi) basshiliginda Aral tenizine amawli bahq parazitologiyasi boymsha ekspediciya sholkemlestirilgen. Onm quraminda ilimpazdm birinshi shakirtlerinen B.E.Bixovskiy qatnasadi. Bul ekspediciya Aral tenizinih har turli uchastkalarmda, sonin ishinde Moynaqta 2,5 ay jumis isleydi. Sol muddette 22 tur baliq izertlenedi. Jiynalgan dala materiallari V.A.Dogel shakirtleri B.E.Bixovskiy (1930, 1931) ham A.P.Markevich (1931) ler tarepinen qayta islenip, maqala etip jariyalanadi. Aral tenizi basseyni baliqlarin turaqli parazitologiyaliq izertlewler Qaraqalpaqstanda birinshi marte XX asirdin yanmmda baslandi. Ol Ozbekistan ham Qaraqalpaqstan Respublikalarma miyneti singen ilim gayratkeri, biologiya ilimlerinin dokton Osmanov Seytumer Osmanovich ati menen baylanisli. Bul alim 1948-jili Qaraqalpaq Mamleketlik Pedagogikaliq institutmda kafedra basligi bolip islep turgan dawirinde Qonirat rayonmdagi Mashankolge birinshi ixtioparazitologiyaliq ekspediciya sholkemlestiredi. Ekspediciyaga ozinin student shakirtlerin (Tleuov R.T., Erejepov S. t.b.) tartadi. Onm materiallarm maqala tiirinde basip shigaradi. Baliqlar ekologiyasi boymsha Qaraqalpaqstanda R.T. Tleuov 1981-jili Aral ekosistemasmin buzihwimn baslangish stadiyasmdagi bahqlar populyaciyasmin jagdayi haqqinda Aral mashqalasi boymsha birinshi bolip doktorhq dissertaciyasin jaqladi. R. Tleuov 100 den aslam Ilimiy pedagogikaliq ham monografiyalardm avtori. Olardan «Osetrovie nbi Amudari» (Tashkent, 1973), «Ribi Karakalpakiy» (Moskva, 1974), «Noviy rejim Arala i ego vliyaniya na ixtiofaunu» (Tashkent, 1981) h.t.b. miynetlerin atap otsek boladi. R. Tleuov suw gidrologiyasi, gidroximiyasi, gidrobiologiyasi, tiykarinan baliq resurslari menen shugillamp, baliqshiliq xojaliqlarmm rawajlamwi ushm bahali usmislar baspadan shigargan. I.M. Joldasova Ilimiy jumislari Qaraqalpaqstanda baliqshiliq tarawin rawajlandmw maselelerine ham Qaraqalpaqstanda jiiz berip 39 atirgan ekologiyahq jagdaydm baliqlar dunyasma tasirine bagishlangan bolip, alingan natiyjeler 120 dan aslam Ilimiy miynetlerinde janq korgen. Osimlikler ekologiyasi boymsha Qaraqalpaqstanda A.B.Baxiyev, S.Kabulov, S.E.Treshkin, N.Mamutov, G.I.Dudkin, P.Tajimuratov, A.Elmuratov, T.Otenov, B.Sherbayev, B.Sanbayev, P.Xalmuratov ham S.Erejepovlar miynetlerin atap otiw ormli. Qaraqalpaqstanda songi jillan quslar ekologiyasi boymsha M. Jumanov, Ya.Ametov ham G.Matekovalar ken kolemli ilimiy miynet islemekte. Yüklə 3,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|