Manasova Izumgul Syerdanovna Qosimov Xayriddin Olimovich ovqatlanishning gigienik asoslari

ENTEROKOKKLAR QO‘ZG‘ATADIGAN
Ko‘p miqdorda enterokokklar (Enterococcus, Str, Faccalis, Var, liguefaciens et Zumagenes) (1 g 
mahsulotda o‘nlab milliard tirik mikroblar) tushib, zararlangan oziq-ovqat mahsulotlari iste’mol qilingandan 
15—24 soat o‘tgach, yuzaga chiqadigan toksikoinfeksiya tipidagi kasallik vujudga kelishi, hojatning og‘riqli 
bo‘lishi bilan boshlanadi. Organizm harorati o‘zgarmaydi. 36—48 soatdan so‘ng sog‘ayish boshlanadi. 
Profilaktikasi yuqorida keltirilgan boshqa toksikoinfeksiyaga o‘xshash. Mahsulotning zararlanishiga yo‘l 
qo‘ymaslik uchun shaxsiy gigiyena qoidalariga amal qilish ovqatni me’yoriga yetkazib pishirish va tez 
buziladigan tayyor mahsulotlarni saqlash muddatlariga rioya qilish zarur. 
SPORALI ANAEROBLAR (CLASTRIDIUM PERFRINGENS) QO‘ZG‘ATGAN OVQAT 
TOKSIKOINFEKSIYALARI 
Hozirgi kunda 12 turdagi toksinli moddalar αα αα α,, ,, ,ββ ββ β,,yy ,,yy ,y va boshqalarni ajratadigan 
A,B,C,E,G,D,Cl pertringens A,B,C,E,G,D,Cl pertringens A,B,C,E,G,D,Cl pertringens A,B,C,E,G,D,Cl 
pertringens A,B,C,E,G,D,Cl pertringens turli ovqat toksikoinfeksiyalarining qo‘zg‘atuvchilari hisoblanadi. Cl. 
pertringens Cl. pertringens Cl. pertringens Cl. pertringens Cl. pertringens fakultativ anaerob, to‘liq hamda 
to‘liqmas vakuum sharoitlarida ko‘payadi. 37°C ko‘payishi va zaharlar hosil bo‘lishi uchun qulay harorat 
hisoblanadi. Yuqish manbalari uy hayvonlari: yirik va mayda shoxli qoramol, parrandalar hisoblanadi. 
Hayvonlarda bu kasalliklar enterotoksemiyalar ko‘rinishida kechadi. Go‘sht, sut, kolbasa mahsulotlari 
Cl.pertringens Cl.pertringens Cl.pertringens Cl.pertringens Cl.pertringens bilan zararlanishi mumkin. 
Shuningdek, Cl.pertringens tuproq va suv orqali oziq-ovqat mahsulotlariga tushishi ham mumkin. 
Klinikasi.
Kasallik ikki shaklda namoyon bo‘ladi: a) yashirin davr — 6—22 soat davom etadi. Bunda 
kasallik to‘satdan boshlanadi: bemorning ko‘ngli ayniydi, qusadi, ichaklari spazmga uchraydi, ko‘p marta 
(sutkada 20 martagacha) ichi ketadi, axlatidan badbo‘y hid keladi, ko‘p yel ajraladi, og‘ir kechganda oyoq-
qo‘l mushaklari tortishadi, ba’zan, arterial bosim tushib ketadi (kollapsga qadar). Kasallik me’yoriy haroratda 
kechadi, 1–2 kun davom etadi, xolos; b) kasallik nekrotik enterit ko‘rinishda ham o‘tib, ichaklarning bir 
qismida yiringlanish boshlanadi, natijada bemorlar jarrohlik bo‘limiga tushib qoladilar. Epidemiologiyasi. 
Epidemiologiyasi. Epidemiologiyasi. Epidemiologiyasi. Epidemiologiyasi. Toksemiya bilan kasallangan 
hayvonlar (qo‘y, buzoq, echkilar) oziq-ovqat mahsulotlarini zararlantiradigan manba hisoblanadi. Go‘sht va 

---

69 
sut mahsulotlari aksari A tur bilan zararlangan bo‘ladi: go‘sht va tuproq namunalaridan C turdagi Cl 
perfringens ajratiladi. Charchagan hayvonlar, masalan olis joylardan — 260 km uzoqdan haydab kelingan 
hayvonlar go‘shtida Cl.perfringens 3—4 barobar ko‘p ajraladi. Profilaktikasi. Profilaktikasi. Profilaktikasi. 
Profilaktikasi. Profilaktikasi. Cl.perfringens qo‘zg‘otgan toksikoinfeksiyalarning oldini olish quyidagilardan 
iborat: 1. Go‘shtni qayta ishlaydigan korxonalarda sanitariya qoidalariga rioya qilinishi ustidan nazorat 
o‘rnatish (mahsulotlarning zararlanmaslik tadbirlari). 2. Go‘sht va boshqa mahsulotlarni past haroratda 
saqlash. 3. Yaxshilab pishirish, ya’ni kolbasa va boshqa go‘shtli mahsulotlarni tayyorlash uchun ajratilgan 
mahsulot va ziravorlarni sterillash.