Buxgalteriya hisobi. Хar bir xo’jalik yurituvchi sub’ekt o’z faoliyatini ro’yxatdan o’tgan, tasdiqlangan Nizom asosida olib borish uchun javobgardir. O’z navbatida mulkni to’liqligi, joylanishi va tashkil topishni o’z nazoratiga oladi. Bu vazifani bajarilishi birinchidan, mulk egasini tegishli mablag’lar o’rganish uchun asos yaratadi.
Хo’jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatida mablag’larni bir turdan ikkinchi bir turga o’tishi, ularga bo’lgan ehtiyojga qondirilishini doimiy nazorati talab qilinadi.
Buxgalteriya hisobining boshqa hisob turlaridan farqi shundaki, bu hisob turini tashkil qilish, bevosita davlat tomonidan nazorat qilinadi, korxona va tashkilotlarda uzliksiz faoliyat ko’rsatadi.
Buxgalteriya hisobi ko’rsatkichlari yordamida korxona amalga oshirilgan xo’jalik operatsiyalari tartibga solinadi. Korxona mablag’larining harakati buxgalteriya hisobi schyotlarida ikki yoqlama yozuv bilan olib boriladi.
Buxgaleteriya hisobining boshqa turlaridan farqi shundaki, undagi ma’lumotlar operativ, statistik hisob ko’rsatikichlarini ifodalashda ham ishlatilishi mumkun.
Buxgalteriya hisobi ma’lumotlari uzluksiz tarzda olib borilishi bilan birga amalga oshirilgan xo’jalik jarayonlarini o’rganib borish imkoniyatini yaratadi va belgilangan muddatlarda hisobot tuzish imkoniyatini beradi.
Buxgalteriya hisobidan boshqa hisob turlaridan kuzatish jarayonida faqat beshta o’lchov birligidan, bir turli mablag’lar harakatidan foydalaniladi. Buxgalteriya hisobidan esa vaqt turli o’lchov birliklarida hisob – kitob qilinadi.
Buxgalterii hisobini yuritishini tashkil qilish asosan ikki manbaaga: ya’ni bu to’g’risida qabul qilingan qonun va yo’riqnomalarga asoslansa, ikkichisi moddiy javobgarlik tamoyiliga bevosita bog’liqdir. Buxgalteriya hisobi bo’yicha qo’llanilayotgan adabiyotlarda bu tamoyiliga e’tibor berilmagan. Хatto moddiy javobgarlik tamoyiliga bevosita bog’liqdir. Bugalteriya hisobi bo’yicha qo’llanilayotgan adabiyotlarda bu tamoyilga e’tibor berilmagan. Хatto moddiy javobgarlik tamoyilini buxgalteriya hisobi usuli sifatida ko’rsatilmagan.
Buxgalteriya hisobi ishlatiladigan moddiy javobgarlik tamoyilining o’ziga xos xususiyati shundaki, unda tovar-moddiy boyliklarining to’liqligi ham natural o’lchov birliklarida, ham pul o’lchov birliklarida umumlashtirilib, natijalarini aniqlash imkoniyatini yarataladi.
Хo’jalik hisobi tomonidan hamrab olinadigan ob’ektlar raqam ko’rsatkichlari vositasida aks ettiriladi. Ularni olish uchun xo’jalik hisobida moddiy, mehnat va qiymat o’lchov birliklari qo’llaniladi.