“PEDAGOGS” international research journal ISSN: 2181-4027 _SJIF: 4.995 www.pedagoglar.uz
Volume-24, Issue-1, December - 2022 115 Zamonaviy maktabgacha ta'lim bolaning o'zini o'zi rivojlanishi va o'zini o'zi
anglashini ta'minlashga tayanadi, bilimga bo'lgan ichki ehtiyojni uyg'otish, kognitiv
qiziqishni faollashtirish muhimdir. Bolalar eksperimenti - bu atrofdagi dunyo
hodisalarining qonuniyatlarini anglash, ufqlarini kengaytirish, mustaqil faoliyat
tajribasini boyitishning eng samarali vositasi. Tajribalar nafaqat yangi faktlarni keltirib
chiqaradi, balki sintez va tahlilning aqliy operatsiyalarini shakllantirishga ijobiy ta'sir
ko'rsatadi, ijodiy salohiyatni ochib berishga, birlamchi matematik tushunchalarni
shakllantirishga yordam beradi. Kichkina "bolajon" har kuni ko'plab savollarni
so'raydi. Nima uchun yomg'ir yog'adi, nega shamol esib turadi, nima uchun quyosh
porlashi mumkin ... Tabiiy hodisalarning mohiyatini va kichik yoshdagi bolalarning
qonuniyligini tushuntirish uchun nima bo'lishining sabablari va oqibatlari haqida
gapirish oson ish emas. Albatta, siz aytishga yoki ko'rsatib berishga harakat qilishingiz
mumkin va siz eksperiment o'tkazishingiz mumkin. Bunda bolalar "tajriba" burchagida
bolalar bog'chalarida ishlaydilar. Ilm-fan va tabiat markazida ,tajriba sinov
maydonchasida o‘tkazilayotgan tajribalar bolalarda qiziqish uyg‘otadi va ularni yangi
ixtirolar qilishga undaydi. Bu markaz bolalarni tabiat va undagi hodisalarni bilish
uchun eng katta imkoniyat markazi hamdir. Markaz faoliyati to‘g‘ri tashkil etilsa
bolalar tabiat haqidagi bilimlarning 90%ini o‘zlashtiradi. Markaz nafaqat bolalarda
balki pedagoglarda ham qiziqish uyg’otadi. Hayotimiz davomida ishlatiladigan
narsalarni qayerdan kelganligini, ulardan nimalar olinganligi haqidagi ma’lumotlar
bolalarning o’z qo‘llari bilan urug‘larni tuvaklarga sepish orqali unga suv qo‘yishi va
urug‘ unib chiqishi bola uchun juda qiziqarli holatlar sanaldi. Guruhlarda xonalarni til
va nutq markaziga mos holda jihozlash yo’riqnomasi:
1. Suv va qum uchun idishlar
2. Shaklli qolipchalar
3. Qumda o‘ynash uchun leyka, kurakcha, grablicha, paqircha, tuproqni
yumshatuvchi tayoqcha, xokandoz
4. Rangli qum
5. Tabiiy materiallar: o‘rta xajmdagi toshlar, rangli toshlar, suv, kashtanlar
(kashtan daraxti mevasi), shishkalar
6. Bolalar uchun oq xalat
7. Tabiat burchagi uchun xona gullari: Balzamin, koleus, aukuba, kitayskiy rozan,
begoniya, geran,agava, asparanus, tradiskansiya, kliviya, amarilis, plyush, xona uzumi
8. Tabiat va ob-havo kalendari (qor,yomg‘ir, shamol, do‘l, quyosh va hokazo)
9. Akvarium (baliqlar, suv toshbaqalari)
10. Qishki tomorqa : ekilgan piyoz (piyozni o‘sish darajalari aks ettiruvchi
rasmlar), no‘xat urug‘larini ekish, kuzgi barglar, erta kurtak chiqaruvchi terak, siren
kabi daraxt novdalari(fevral oxirida)
11. Yil fasllari aks ettirgan katta xajmdagi tasvirlar