Ma`ruza №2 Mavzu: Ruda va konsentratlarni kuydirish. Reja: 1

Vintli separatorlarda boyitish
Vintli separatorlarda boyitish xuddi shlyuzlarda boyitishdagidek ketadi, lekin bu usulda boyitishda og‘irlik kuchi bir qatorda kattaligi og‘irlik kuchidan bir necha barobar katta bo‘lgan markazdan qochuvchi kuch xam ishlatiladi.
Shuning uchun mineral zarrachalarning zichligiga qarab ajralishi tezroq ketadi va apparatning o‘lchamini sezilarli darajada kichraytirish mumkin.
Vintli separator vertikal o‘qqa ega qo‘zg‘almas vintsimon bo‘rama tarnovchadan iborat. Bunday apparatlar kamyob, nodir metallar tub konlari va sochma konlari rudalarini boyitishda, fosforitli, xromitli rudalarni boyitiщda ishlatiladi.
Bo‘tana tarnovchaning yuqori qismiga beriladi. Tarnovcha bo‘ylab harakatlanayotganda mineral zarrachalar suv oqimining, ishqalanish kuchining, og‘irlik kuchi va markazdan qochuvchi kuchning ta’siriga uchraydi. Bu kuchlarning birgalikdagi ta’siri natijasida mahsulot zichligiga qarab taqsimlanadi: yengil minerallar tashqi yon devor tomon siljib, spiralsimon traektoriya bo‘ylab pastga siljiydi: og‘ir zarrachalar esa shunday traektoriya bo‘yicha tarnovchaning tubi bo‘ylab harakatlanadi.
Separatorning yuqori o‘ramlaridan ajratuvchilar yordamida konsentrat, o‘rta o‘ramlardan oraliq, mahsulot, chiqindi esa tarnovchaning oxiridagi quyi o‘ramlaridan chiqarib olinadi.
Vintli separatorlar ishiga quyidagi konstruktiv va texnologik parametrlar ta’sir qiladi: vintsimon tarnovchaning diametri va qadami, o‘ramlar soni, tarnovcha ko‘ndalang kesimining yon tomonidan ko‘rinishi (profil), ajratgichlar soni, ularni o‘rnatish joyi, mineral zarrachalarning o‘lchami va shakli, bo‘tanadagi qattiq zarrachalarning miqdori, sarflanadigan suv miqdori va x.q
Separatorning diametri berilgan ishlab chiqarish unumdorligiga, ajratiladigan minerallarning yirikligi va zichligiga bog‘liq. Sanoatda ishlatiladigan separatorlar tarnovchaning diametr 600 dan 1500 mm gacha bo‘ladi.
Vintsimon tarnovchaning qadami uni gorizontal tekislikka nisbatan qiyalik burchagini belgilaydi. Boyitilayotgan mahsulot qancha mayda bo‘lsa, tarnovchaning nisbiy qadami shuncha kichik bo‘lishi kerak. Odatda u 0,4-0,6 ga teng.
Tarnovchaning o‘lchamlari soni boyitilayotgan mahsulotning fizik xossalariga bog‘liq va yirikligidagi farq kamayishi bilan ortib boradi. Sanoat separatorlarida o‘ramlar soni 4-6 tashkil qiladi.
Ajratgichlar soni va ucharni o‘rnatish joyi har kaysi konkret hol uchun tajriba yo‘li bilan aniqlanadi. Odatda tarnovchaning xar qaysi o‘rami ajratgich bilan ta’minlanadi.
O‘lchami 4 mm dan 0,25 mm gacha bo‘lgan mahsulot vintli separatorlarda samarali boyitiladi. Bundan mayda zarrachalar yomonroq boyitiladi. Dastlabki mahsulot tarkibida loy va mayin shlamlarning bo‘lishi vintli separatorlarda ajralishning keskin buzilishiga olib keladi.
Vintli separatorlarda boyitishda, agar og‘ir mineral zarrachalari yassi plastinka, yengil mineral zarrachalari esa dumalok shakdsa bo‘lsa eng yaxshi natijalarga erishiladi. Yassi plastinka shaklidagi zarrachalar siljishning ishqalanish kuchlari ta’sirida tarnovchaning ichki yon devorida ushlanib kolinib, konsentratga ketadi, yengil minerallarnish dumaloq shakdsagi zarrachalari esa tarnovning tashqi yon devori bo‘ylab harakatlanadi va chikindiga ajraladi.
Vintli separatorlarga berilayotgan bo‘tana tarkibidagi qattiq zarrachalarning massa miqdori 25 - 30 % da ushlab turiladi.
Ishlab chikdrish unumdorligi esa separatorning o‘lchami va boyitilayotgan rudaning xossasiga qarab 2 dan 30 t/soat.
Vintli separatorlar sodda tuzilishga ega, ularni ishlatish qulay, ularda elektr energiya sarflanmaydi va kam joyni egallaydi.
O‘lchami 4 mm dan 0,15 mm gacha bo‘lgan og‘ir minerallar (oltin, ilьmenit, kassiterit va x.q) boyitilganda 97% ga qadar yuqori ajralishga erishish mumkin. Biroq minerallarning o‘lchami 4 mm dan ortsa yoki 0,15 mm dan kamaysa vintli separatorlarda boyitish samarasi keskin kamayadi.